استاد حوزه علمیه قم در نشست هماندیشی «راهکارهای احیای امر به معروف و نهی از منکر و آسیبشناسی علل فراموشی آن» که در ایکنا همدان برگزار شد، گفت: در عرصه امربه معروف و نهی ازمنکر پیش از آنکه مشکل آموزش انجام این امر نمایان باشد مشکل انگیزه برای اقدام به این عمل وجود دارد.
حجتالاسلام والمسلمین علیاصغر گرجی، اظهار کرد: در قرآن کریم آیات متعددی وجود دارد که در آن به فریضه امر به معروف و نهی از منکر تأکید شده است.
حجتالاسلام والمسلمین گرجی با اشاره به آیه ۱۱۰ سوره مبارکه آلعمران «كُنْتُمْ خَيْرَ أُمَّةٍ أُخْرِجَتْ لِلنَّاسِ تَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَتَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ شما (مسلمانان حقیقی) نیکوترین امتی هستید که پدیدار گشتهاید (برای اصلاح بشر، که مردم را) به نیکوکاری امر میکنید و از بدکاری باز میدارید»، گفت: مفهوم آیه این است که اسلام و مسلمین بهترین امتها هستند و تنها به تنهایی بهترین امت نخواهند بود بلکه شرط بهترین امت بودن عمل به فریضه امر به معروف و نهی از منکر است و اگر عمل به این فریضه نباشد تفاوتی با دیگر امتها نخواهد بود.
این استاد حوزه علمیه قم بیان کرد: نکته دیگری که در این آیه نهفته شده، این است که خداوند متعال امر به معروف و نهی از منکر را در کنار ایمان به خداوند آورده است، امربه معروف و نهی ازمنکر و ایمان به خداوند در جامعه اسلامی اهمیت بالایی دارد.
وی با تأکید براینکه در جامعه اسلامی همه افراد به دنبال رستگاری هستند، افزود: در آیه ۱۰۴ سوره مبارکه آلعمران نیز به این امر واجب الهی تأکید شده است و رستگاری انسانها در گرو امر به معروف و نهی از منکر است.
نگاه سازمانی قرآن به فریضه امر به معروف
وی ادامه داد: نکته دیگر در این آیه نگاه سازمانی به فریضه امر به معروف و نهی ازمنکر است که از نظر قرآن کریم و خداوند امر به معروف و نهی از منکر وظیفه همگانی است که باید به آن عمل شود.
وی با تأکید بر اینکه عمل به امر به معروف و نهی از منکر یکی از فروع دین است، بیان کرد: خداوند متعال عمل به این فریضه الهی را در کنار جهاد در راه خداوند قرار داده است که نمایانگر این است که امر به معروف ونهی ازمنکر علاوه بر اینکه یک واجب فردی و تخصصی است یک واجب سازمانی نیز هست.
حجتالاسلام گرجی یادآور شد: در اصل ۸ قانون اساسی آورده شده است که عمل به فریضه امر به معروف و نهی از منکر علاوه بر وظیفه مردم یک وظیفه دولتی است و جمهوری اسلامی ایران وظیفه حقوقی دارد که زمینه را برای ایجاد این امر فراهم کند.
وی با بیان اینکه امر به معروف و نهی از منکر تقسیمبندی از جهت مکانی و جغرافیایی ندارد، اظهار کرد: تقسیمبندیهای مرتبهای در امر به معروف و نهی از منکر وجود دارد چراکه عمل به این امر دارای مراحلی است.
حجتالاسلام گرجی گفت: امربه معروف ونهی از منکر دارای چهار مرتبه است از جمله؛ مرحله قلبی، رفتاری، لسانی(زبانی) و آخرین مرحله امربه معروف و نهی ازمنکر عملی است.
این استاد حوزه علمیه قم بیان کرد: در عرصه امربه معروف و نهی ازمنکر پیش از آنکه مشکل آموزش انجام این امر نمایان باشد مشکل انگیزه برای اقدام به این عمل وجود دارد.
وی ادامه داد: ایجاد انگیزش عمومی و فراگیری این واجب دینی بهترین مسئلهای است که باید به آن پرداخته شود.
حجتالاسلام والمسلمین گرجی با اشاره به اینکه وجود شبهات در امر به معروف و نهی از منکر از معضلات این امر است، افزود: بیان اینکه از آمران به معروف و نهی از منکر حمایت نمیشود خود یک جبهه است چرا که بزرگترین حامی در این واجب الهی بالاترین قدرت هستی است و خداوند از تمامی افراد عمل کننده به این امر حمایت خواهد کرد.
وی با تأکید براینکه عفاف و حجاب مهمترین موضوع در امر به معروف و نهی ازمنکر است، ابراز کرد: از نظر منطق عقلی، حقوقی و دینی عفاف و حجاب اهمیت به سزایی در جامعه اسلامی دارد.
بزرگترین گناه
وی ادامه داد: دشمن مهمترین هدف خود را در این موضوع قرار داده است چرا که پس از گذشت ۴۰ سال از پیروزی انقلاب اسلامی توان مقابله با جمهوری اسلامی ایران را در زمینههای نظامی و دیگر مسائل نداشته است و تنها راه را برای نفوذ جنگ نرم قرار داده است.
حجتالاسلام گرجی ضمن اشاره به حدیثی از امیرالمؤمنین علی(ع) که «بزرگترین گناه این است که گناهانمان را کوچک بشماریم» ابراز کرد: استکبار جهانی هدف خود را بر عفاف و حجاب افراد به ویژه زنان و دختران ما متمرکز کرده است که لازم است بیشتر به این مسئله مهم توجه شود.
وی با بیان اینکه شاید پس از گذشت ۴۰ سال از انقلاب اسلامی هنوز به نتیجه صد دردصدی رسیدن به حجاب کامل و اسلامی نرسیدهایم، تاکید کرد: اگر تلاش انقلاب اسلامی و جمهوری اسلامی ایران تاکنون نبود وضع عفاف و حجاب بسیار آشفته بود.
مقصود قاسمی، کارشناس امور اداری اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان نیز در این نشست اظهار کرد: با توجه به گستردگی فریضه امر به معروف و نهی از منکر، برداشت جزئی از این حق، اجحاف در این فریضتین است.
قاسمی با بیان اینکه مردم به دین بزرگان خود هستند، افزود: این خود یکی از دلایل مهم در گسترش منکر در ابعاد مختلف همچون بیحجابی، حرامخواری، خیانت، استعمال مواد مخدر و ... در جامعه است.
وی با اشاره به اینکه فرد آمر باید به وظیفه خود در حد تذکر لسانی رفع تکلیف کند نه ادای تکلیف، گفت: آمر به معروف باید در جامعه رفع تکلیف کند نسبت به فرد هنجارشکن بگوید و برود تا در روز قیامت بازخواست نشود.
کارشناس امور اداری فرهنگ و ارشاد اسلامی استان با بیان اینکه نیم درصد از ۸۰ میلیون جمعیت ایران از خواص هستند، گفت: این خواص که بیشتر دولتمردان و حکمرانان کشور را تشکیل میدهد نقش مهمی در گسترش و یا به حاشیه رانده شدن فریضه واجبی همچون امر به معروف و نهی از منکر دارد.
اولین ضربه به یک جامعه
قاسمی با اشاره به اینکه قبح گناه شکسته شود خاصیت گناه در جامعه از میان میرود، بیان کرد: ضربه به انسان و به تبع یک جامعه از جایی آغاز میشود که گناه کوچک شمرده میشود و همین امر سبب میشود تا امر به معروف و نهی از منکر در جامعه کمرنگ شده و پا پس بکشد.
کارشناس امور اداری فرهنگ و ارشاد اسلامی استان ابراز کرد: متأسفانه عملکرد دستگاهها به جزء رهبری در حوزه امر به معروف و نهی از منکر دستیابی به نقطه و هدف قرآن، اهل بیت و ائمه اطهار نسبت به این فریضتین نیست.
وی با اشاره به اینکه مقام ارشد هر دستگاه در کشور در موفقیت آن نهاد نقش مؤثری دارد، گفت: اگر امروز ایران در حوزه دفاع، دارو و درمان و ... بسیار موفق ظاهر شده است به دلیل داشتن مقام و مسئول ارشدی دغدغهمند، راستگو و درستکار بوده است.
عضو شورای امر به معروف و نهی از منکر فرهنگ و ارشاد استان با اشاره به اینکه همه دستگاهها در قالب حاکمیت کوتاهی کردهاند، گفت: دشمن همواره از جایی به انسان حمله میکند که مورد غفلت و کوتاهی قرار گرفته است.
قاسمی گفت: دولتهای ما به دلیل حضور مقطعی و دورهای در پستهای حاکمیتی نسبت به امر به معروف و نهی از منکر و نمود بارز آن، عفاف و حجاب دغدغهمند نیستند حال آنکه امر به معروف و نهی از منکر نیز دارای اصول و قواعدی است.
غفلت از خانواده؛ بزرگترین منکر جامعه
وی با بیان اینکه دشمن امروز ریشه و بنیان شکلگیری شخصیت انسان یعنی «خانواده» را مورد هدف قرار داده است، ابراز کرد: امروز بزرگترین منکر موجود در جامعه غفلت از خانواده است در این راستا باید آموزشهای لازم علاوه بر آنچه به فرزندان در مراکز آموزشی داده میشود برای خانوادهها نیز بسط و گسترش یابد تا این بنیان تقویت شود.
قاسمی با بیان اینکه دشمن در راستای نابودی بنیان خانواده ایرانی سرمایه و وقت بسیاری هزینه کرده است، گفت: همانگونه که آمار جرم و جنایت در ماه محرم و رمضان به دلیل ادعای اسلامی بودن انسان در این ایام کاهش مییابد، حضور بانوان چادری و مذهبی در فضای شهر نیز موجب میشود تا آمار جرم و جنایت و بیاخلاقی در جامعه کاهش یابد.
وی ادامه داد: دومین موضوعی که باید پس از خانواده به آن توجه داشت، «کنترل فضای مجازی» است، حال آنکه این مهم نیز به حال خود رها شده و تمهیدات مؤثر و کاربردی برای آن اندیشیده نشده است.
قاسمی ابراز کرد: همانگونه که مقام معظم رهبری فرمودند، ۸ ماه فتنه برای این کشور و نظام اسلامی سنگینتر و پر هزینهتر از ۸ سال دفاع مقدس بود که این نشان از آن دارد که رأس فتنه انگیزان ۸۸، شبکههای اجتماعی و اینترنت بود.
این مداح اهل بیت(ع) ابراز کرد: تا زمانی که دستگاهها به دنبال ارائه گزارش، برگزاری همایش و سمینار، برپایی نمایشگاه و از این قبیل برنامهها باشند کار به جایی نخواهند برد و برنامههای آنها اثرگذاری مطلوب را نخواهد داشت.
قاسمی با بیان اینکه امروزه کمتر برای خانوادههایی که نیازمند فریضه واجبی همچون امر به معروف و نهی از منکر هستند برنامهها و اقدامات مؤثری انجام میگیرد، گفت: بسیاری از هنجارشکنان از زشتی عمل و کرده خود ناآگاهاند که با امر به معروف و نهی از منکر آن هم با رعایت احکام و قوانین آن قابل بازگشتند.
تعدد دستگاههای حوزه فرهنگ
کارشناس امور اداری فرهنگ و ارشاد اسلامی استان ادامه داد: این نکته را نیز نباید فراموش کرد که دولت و حکومت باید از آمر به معروف حمایت کند، از آنجا که حمایتی از آمر به معروف صورت نمیگیرد، با گذشت زمان فرد فعل خود را بیهوده دانسته و به مرور فریضتین در جامعه رنگ میبازد.
قاسمی با اشاره به اینکه با گذشت زمان، دستگاههای متولی در حوزه فرهنگ تعدد یافته است، بیان کرد: با افزایش دستگاههای متولی در حوزه فرهنگ بودجه این حوزه نیز تقسیم شده است که به تبع آن اقدامات و فعالیتهای این دستگاهها نیز کاهش یافته است.
ارائه الگوهای ایرانی واسلامی در پوشاک
این مقام مسئول بیان کرد: نقش اداره ارشاد در حوزه عفاف و حجاب، «ارائه الگو و برگزاری نمایشگاه مد ولباس» است که متأسفانه با کاهش اعتبارات دولتی برگزاری این نمایشگاه به یک بار در طول سال رسیده است.
قاسمی با اشاره به اینکه ورود و نظارت بر پوشاک اسلامی و ایرانی به بازار طبق الگوهای ارائه شده از سوی اداره ارشاد به عهده دستگاههایی همچون صنعت - معدن، اتحادیه پوشاک و ... است، گفت: اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی به وظیفه خود مبنی بر ارائه الگوهای ایرانی واسلامی در پوشاک به درستی عمل میکند.
وی ادامه داد: اما باید علت وجود لباسهای نامتعارف، ناهنجار و عدم منطبق بر الگوهای ارائه شده از سوی دستگاه فرهنگ و ارشاد اسلامی موجود در بازار، عدم نظارت، جمع آوری و منع تولید چنین پوشاکی را از سوی دستگاههای متولی دیگر در این حوزه جویا شد.
کارشناس امور اداری فرهنگ و ارشاد اسلامی استان با بیان اینکه برای داشتن جامعهای ایرانی اسلامی سالم باید همه دستگاهها کنار یکدیگر باشند، گفت: اداره ارشاد میتواند بخشی از هزینههای مصرفی در حوزه اجرای کنسرتها را به مباحث عفاف و حجاب اختصاص دهد.
مهدی خلیق، مدیر امربه معروف و نهی از منکر بسیج سپاه انصارالحسین(ع) استان در این نشست بیان کرد: امربه معروف و نهی ازمنکر کلیدیترین مسائل در جامعه اسلامی است و از جهتهای گوناگون به این وظیفه اجتماعی تأکید شده است.
وی با اشاره به اینکه این گنجینه الهی به فراموشی و غفلت سپرده شده است، گفت: ناآگاهی به جایگاه امر به معروف و نهی از منکر در اسلام و استفاده از شیوههای عملی نادرست سبب فراموشی این فریضه الهی شده است و بطور شایسته به این فریضه الهی پرداخته نشده و اثر معکوسی در جامعه داشته است.
خلیق با اشاره به روایتی از امیرالمومنین علی(ع) که «تمام کارهای نیک و حتی جهاد در راه خدا، در مقابل امر به معروف و نهی از منکر به اندازه قطرآبی در مقابل دریایی پهناور بیش نیست»، یادآور شد: در اسلام آداب و شرایط خاصی برای امر به معروف و نهی ازمنکر در نظر گرفته شده است که قبل از عمل به این امر باید از آنها مطلع بود.
وی ادامه داد: سپاه انصارالحسین(ع) همدان در راستای ترویج فرهنگ امربه معروف و نهی ازمنکر در سطح جامعه در بحث گفتمانسازی ورود کرده است.
مدیر امر به معروف ونهی ازمنکر بسیج سپاه انصارالحسین(ع) افزود: اولین اقدام برای ترویج انجام این فریضه الهی آموزش صحیح در انجام آن است که سپاه انصارالحسین(ع) کارگاههای آموزشی را در پایگاههای بسیج و اقشار آغاز کرده است و افراد پس از آموزش در سطح اجتماع وارد عمل به تذکر لسانی خواهند شد.
توجه به شخصیت فردی در امر به معروف
خلیق با تأکید براینکه مرتبه قلبی و لسانی وظیفه عموم مردم و مرتبه برخوردی و قهری در این امر وظیفه دولتی است، ابراز کرد: همانگونه که نماز یک فریضه الهی و عام است امربه معروف و نهی ازمنکر نیز یک فریضه الهی عام و واجب دینی برای مسلمین است.
وی با بیان اینکه آموزش در مرتبه تذکر لسانی امربه معروف ونهی ازمنکر دارای آداب مهمی است، چراکه خداوند در قرآن کریم خطاب به پیامبراکرم(ص) تأکید میکند که به بندگان من به نیکوترین وجه صحبت کنید، بیان کرد: از این رو برای مرتبه تذکر لسانی شیوههای نوین، روشهای حسن برخورد به طریق لسانی در کارگاههای آموزشی در نظرگرفته شده است.
خلیق افزود: هرگز با خشم و خشونت نمیتوانیم کسی را از گناه بازداریم چراکه عموم مردم خشونت را پذیرا نیستند و در عمل به فریضه امربه معروف ونهی ازمنکر باید مراقب بود تا به شخصیت افراد لطمهای وارد نشود.
مدیر امربه معروف ونهی ازمنکر بسیج سپاه انصارالحسین(ع) استان همدان بیان کرد: کسی که به امربه معروف و نهی ازمنکر عمل میکند باید چون طبیبی دلسوز و مهربان باشد که با لطافت و نرمی دیگران را به سوی خوبیها سوق میدهد.
خلیق ضمن اشاره به حکمت ۵۰ نهجالبلاغه «دلهای مردم گریزان است، به کسی روی میآورند که خوشرویی کند»، اظهار کرد: جلب اعتماد در برخورد با افراد در عمل به فریضه الهی امر به معروف و نهی ازمنکر مهمترین تأثیرگذاری را خواهد داشت، همچنین از الفاظ نامناسب در تذکرهای لسانی، برخورد شخصیتی با خطاکار و توهین به مخاطبین در سطح جامعه باید اجتناب شود و از طریق علایق اشخاص آنها را دعوت به خوبیها کرد.
وی بیان کرد: همه مراتب در امر به معروف و نهی از منکر یک وظیفه سازمانی نیست و در مرتبه قلبی و لسانی باید تمام افراد جامعه ورود پیدا کنند.
خلیق توضیح داد: ۴۰ روش نوین برای دعوت به امر به معروف ونهی از منکر وجود دارد و یکی از کارهایی که باید صورت گیرد کشف فریضه خوبیها و آمادهسازی محیط برای دعوت به خیر است.
وی بیان کرد: ترویج اخلاق نبوی و امر بهمعروف و نهی ازمنکر باعث ایجاد جامعه مهدوی و در زمینهسازی ظهور امام زمان(عج) کمک بسزایی خواهد کرد.
خلیق افزود: واحد امربه معروف ونهی از منکر سپاه انصارالحسین(ع) استان همدان کارگاههای آموزش امربه معروف ونهی ازمنکر را در بسیج آغاز نموده است.
وی یادآور شد: عفاف و حجاب تأثیرات بسزایی در سطح جامعه و در منظر مردم دارد و باعث حفظ ارزشهای زیادی در جامعه اسلامی میشود به همین سبب است که در امربه معروف ونهی ازمنکر به آن بیشتر توجه شده است.
وی گفت: ۲۶ دستگاه دولتی در جامعه هستند که نقشآفرینی بسزایی در امربه معروف و نهی ازمنکر دارند تا ارزشهای بسیاری را د رجامعه زنده نگه دارند.
خلیق ضمن اشاره به صحبتی از رابرت مرداک يكی از يهوديان صهيونيست مبنی بر تغییر نقش زنان و دختران و تغییر سبک زندگی در جامعه اسلامی ایران تا سال ۲۰۲۰، گفت: دشمنان بر روی عفاف و حجاب زنان جامعه اسلامی طراحی و هزینه انجام دادهاند و در این زمینه با جنگ نرم وارد شدهاند.
خلیق افزود: خانوادهزدایی و تضعیف جایگاه زنان و مادران در خانواده از اهداف دشمن است که با انجام امر به معروف و نهی از منکر در مسئله عفاف و حجاب میتوان از آن جلوگیری کرد و دشمنان را در این زمینه ناکام گذاشت.