شفیع شفیعی، مدیرکل امور اجتماعی و فرهنگی استانداری اردبیل، عصر روز گذشته، پنجم آبان‌ماه، در اولین نشست «گفتمان اجتماعی استان اردبیل» با اشاره به اهداف اجرای چنین برنامه‌هایی، گفت: شناخت بر اساس نظریه‌های اجتماعی می‌تواند به درک فرایندی از شکل‌گیری آسیب‌های اجتماعی کمک کند تا بتوانیم به توسعه اجتماعی استان دست یابیم.
وی افزود: گفتگوی اجتماعی یکی از روش‌های جدید برای حل مسائل اجتماعی است و نظریه پردازان آن معتقدند جامعه باید خود مشکلاتش را شناخته و به آن راهکار ارائه دهد.
شفیعی اظهار امیدواری کرد: باید فضایی در استان شکل گیرد تا طرح دیدگاه‌ها پیرامون مسائل اجتماعی به ارائه راه‌حل‌های جدید، تحلیل‌های جدید تحولات اجتماعی و ارائه بحث‌ها و موضوعات آزاد محققین و کارشناسان صورت گیرد.

گفتگوی اجتماعی از طریق طرح مسائل بومی استان
علایی عضو هیأت علمی دانشگاه پیام نور با اشاره به اهمیت چنین برنامه‌هایی در راستای تعامل جامعه شناسی با سپهر اجتماعی، گفت: با اجرای چنین گفتگوهایی و تخصصی‌تر کردن آن، حتی می‌توان به روان پالایی مردم شهر کمک کرد و به این صورت مردم می‌توانند با گفت وگو و طرح مسائل خود نتایج ارزشمندی برای پیشبرد جامعه به دست آورند.
وی افزود: اگر نتایج بحث‌های این جلسات و خروجی‌های آن مشخص شود، می‌تواند به باز اجتماعی شدن جامعه و توسعه‌ی آن منجر شده و نتایج ملموس‌تری در جامعه ایجاد کند.
علایی با اشاره به راه‌های سرآمد حل مسائل جامعه، تصریح کرد: باید به این بیندیشیم که بومی سازی می‌تواند نمودهای اجرایی و جنبه‌های علمی برای حل مسائل جامعه رقم زند.

بی‌توجهی مردم نسبت به هم و نابهنجاری‌های جدید جوانان
حسین بشیری گیوی دانشجوی دکترای جامعه شناسی سیاسی نیز با اشاره به اینکه کنش شهروندان، از رفتار آگاهانه آنان شکل می گیرد، گفت: با توجه به مسائلی که گاه در حوزه‌های اقتصادی و نابرابری‌های اجتماعی شاهدیم، باید گفت مردم در مواردی نسبت به زندگی هم بی‌توجهی و گاه بی‌رحمی می‌کنند.
وی افزود: این در حالی است که در کشور ما ارزش‌های اسلامی به خصوص در آموزش عالی، رسانه‌ها و سایر امور زندگی اشاعه می‌شود، اما هیچ وقت به علت ظهور چنین پدیده‌هایی پرداخت نشده است.
بشیری تصریح کرد: چنین روح کنش‌های مردم را ما به طور واضح در میان رفتارهای اصناف، بازاریان، پزشکان و ... مشاهده می‌کنیم و شاهدیم که با گذر زمان و تضادهای مدرنیته، چنین روحیه‌هایی شکل گرفته و مردم در نیاتشان نسبت به هم چنین نیستند.
دانشجوی دکترای جامعه شناسی سیاسی خاطرنشان کرد: روحیه‌ی ایلی جامعه ما و خاستگاه‌های بومیشان باید با زندگی شهروندی و مسائل آن آشنا شوند، اما باید این نکته مورد بررسی قرار گیرد که چگونه چنین روحیه‌های پاکی در شهر تبدیل به نوعی بی‌رحمی شده و به شکل‌گیری سرمایه اجتماعی و تعمیق پیوندهای انسانی نمی‌انجامد.

به بسترهای اجتماعی و سیاسی توجه بیشتری شود
آذر تکریم دانش‌آموخته کارشناس ارشد علوم اجتماعی نیز با تأکید بر نابهنجاری‌های جوانان، گفت: شتاب و تغییرات و تحولات ساختاری جامعه موجب شده است، تا مسائل جوانان ابعاد پیچیده‌تری به خود گرفته و حل مشکلات جوانان را سخت‌تر کند.
وی افزود: تحول دوره جوانی همچون فردیت، اهمیت استقلال جوانان، فرصت‌های آموزشی و ارزش‌های تحصیلی و شغلی و همچنین گذار از جوانی به بزرگسالی در دنیای فناوری امروزه، این دوران مورد اهمیت را پرچالش می‌کند.
تکریم تصریح کرد: صدا، تصویر و مد از ابزارهای اصلی تعلقات خرده فرهنگی جوانان است که در نحوه‌ی پوشش، فعالیت‌های انتخابی، ارتباطات و گفتگوهای آنان دیده شده و بسته به شرایط سیاسی جامعه‌شان خلق می‌شوند.
این دبیرعلوم اجتماعی خاطرنشان کرد: باید به بسترهای اجتماعی و سیاسی که موجب پیدایش چنین پدیده‌هایی می‌شوند بیشتر توجه کنیم و ببینیم به عنوان مثال چه عواملی موجب فرار دختران از مدرسه می‌شود و یا چگونه گرایش به همجنس و خوردن شراب در میان دختران رواج می‌یابد.
وی در پایان سخنان خود این سوال را طرح کرد که آیا این موضوع که دختران هم امروزه سلاح سرد با خود به مدرسه می‌آورند، پدیده‌ی پیش پا افتاده‌ی است یا ما باید به دگرگونی‌های اساسی که باید مورد بررسی قرار گیرند هم بیندیشیم؟

اقتصاد مقاومتی یا تقویت اقتصاد محلی و توانمندسازی اجتماعی زنان
محمد زینالی اُناری کارشناس ارشد پژوهشگری اجتماعی نیز با تأکید بر ماهیت عمیق مسائلی چون بیکاری و رکود اقتصادی، گفت: جدال اقتصادی کنشگری میان شرق و غرب در ایران وجود دارد و گاه کارآفرینی و راه انداختن کارخانه و کارگاه ارزش تلقی می‌شود و گاه آنها به ورطه رکود و ورشکستگی کشیده می‌شوند و پدیده‌هایی مانند بیکاری و بحران اقتصادی پیش می‌آید که آن نیز موجب ایجاد آسیب‌های اجتماعی دیگر می‌شود.
وی افزود: شهرهایی مانند اصفهان و تبریز که در زمینه‌های هنری و تولیدی اقتصاد پویاتری دارند، توانسته‌اند یک کنشگری محلی از اقتصاد ایجاد کرده و با این نوع مجادله‌های گفتمانی که پیامدی از جهانی شدن است، بستیزند و به آن مفهومی که می‌توان اقتصاد مقاومتی نامید دست پیدا کرده‌اند.
زینالی تصریح کرد: اردبیل هم همواره دست خوش سلیقه‌های خاص اقتصادی بوده و هنوز نتوانسته است یک اقتصاد محلی برای خودش خلق کرده و بصورت مردمی حامی آن باشد و در این راستا آگاه سازی اجتماعی انجام دهد.
کارشناس ارشد پژوهشگری اجتماعی خاطرنشان کرد: مدت‌هایی چنین آشوب اقتصادی رخ داد و بازارهای نابسامان در شهر ما ایجاد شد و بسیاری از مردم با درآمدهایی در همین بازار مخرب زندگی کردند و پول در آوردند، اما به این کارها گفتیم شغل‌های کاذب، در حالی که این وضعیت ناشی از تعریف نشدن ماهیت کنشگری اقتصادی در اردبیل بود.
وی گفت: با این وضعیت جهانی شدن و مجادله‌های آن که در گذشته هم گاه نصف ایران را کشورهای غربی و شرقی مصادره می‌کردند، چگونه می‌توانیم مقاومت کنیم، تا مردم اردبیل بتوانند روز به روز شاهد رشد این شهر و عرض اندام آن در عرصه اقتصادی باشند و نیازمند اشتغال‌های کاذب و راه انداختن هر روزه یک بقالی نباشند؟

توانمندی زنان فقط در حوزه تحصیلی نمی‌تواند باشد و باید به حوزه های اجتماعی و اقتصادی توجه کرد
سولماز چمنی دانش‌آموخته دکترای جامعه شناسی نیز گفت: پیشتر در تحقیقاتم در خصوص زنان اردبیل به دنبال مسئله‌ای در خصوص توانمندی زنان اردبیل بودم و به عنوان یک فمینیست پیگیر افزایش این توانمندی بودم، اما به این موضوع رسیده‌ام که توانمندی زنان فقط در حوزه تحصیلی نمی تواند باشد و باید به حوزه‌های اجتماعی و اقتصادی نیز توجه کرد.
وی افزود: توانمندی زنان در حوزه تحصیلی منتهی به ایجاد یک نوع تضاد در میان زنان خواهد بود و اگر تاکنون این تضاد ایجاد نشده، یقین داشته باشیم که ارزش‌های سنتی هنوز در میان زنان اردبیل وجود دارد و با گذر زمان احتمال تضادهایی وجود دارد و هر گاه این تضادها رخ دهند، مسائل بیشتری برای زنان اردبیل ایجاد خواهد شد.
چمنی تصریح کرد: در تحقیقی که در سال ۱۳۸۹ انجام دادم، توانمندی اقتصادی پایین‌ترین توانمندی زنان بود و این با توجه به برابری نسبی زنان فارغ التحصیل یک پیام اساسی برای کسانی است که به علل اجتماعی مسائل جامعه حساس هستند.
دانش آموخته دکترای جامعه شناسی خاطرنشان کرد: با این حال قدرت تصمیم گیری، توانمندی روانی و سیاسی زنان هنوز بالا بوده و رضایت از زندگی در میان زنان وجود دارد و چه بهتر که زودتر در خصوص چنین نکته‌هایی اندیشید، تا کار به پدیده‌های اجتماعی و ایجاد مسائل نکشد؛ چراکه در استان‌هایی مانند ایلام این نکته‌ها نادیده گرفته شده و به خودکشی دختران تحصیل کرده انجامیده است.
وی تأکید کرد: در روستاها انواع و اقسام نمادهای مدرن راه یافته، اما از ارائه ی آموزش‌های فرهنگی و اجتماعی دریغ شده و نشان می‌دهد نه تنها توانمندسازی انجام نشده، بلکه آن وضع مطلوب اجتماعی هم در روستاها وجود ندارد.

برابری میان زن و مرد با توجه به مفهوم فرصت‌های برابر اجتماعی می‌تواند قابل طرح باشد
حجت‌الاسلام والمسلمین شفائی‌مهر رئیس دفتر فرهنگ اسلامی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اردبیل نیز با اشاره به تحولات جمعیتی استان اردبیل و پدیده مهاجرت داخلی آن، گفت: بالای هفتاد درصد جمعیت شهر اردبیل، به آن مهاجرت کرده و تولید فرهنگ‌های مختلفی در این شهر کرده‌اند و این موضوع در تحلیل مسائل این شهر بسیار مورد اهمیت است.
وی افزود: برابری میان زن و مرد فقط با توجه به مفهوم فرصت‌های برابر اجتماعی می‌تواند قابل طرح باشد و در این صورت می‌توان به فرایند استفاده مساوی از امکانات فکر کرد، والا برابری میان هیچ دو انسانی وجود ندارد.

به فرصت‌های جامعه توجه بیشتری شود
اسحاق رسولی دکترای مدیریت فرهنگی نیز گفت: گفتگو درباره مسائل اجتماعی استان همواره مد نظر مدیران بوده و باید چنین دبیرخانه ای به اسناد پیشین و راه کارهای قبلی توجه کند تا بصورت پایدارتری به حل مسائل اندیشید.
وی افزود: این گفتگوها بسیار ارزنده بوده و می‌تواند نتایج امیدبخشی داشته باشد و البته می‌توانیم به موضوعات کلان هم بپردازیم، اما حل مسائل موجود در استان در اولویت قرار دارند.
رئیس دانشکده خبر اردبیل تصریح کرد: یکی از مسائل جامعه، فرصت‌های آن هستند که همواره نادیده گرفته شده و از آن‌ها غفلت می‌شود و اگر ما به فرصت‌های این منطقه توجه کنیم، احتمالا بسیاری از مسائل پیش نمی‌آیند و می‌توانیم جامعه بهتری داشته باشیم.

نابهنجاری‌های جوانان تقصیر هیچ کسی نیست، بلکه پدیده است
منصور اسلامی کارشناس آسیب‌های اجتماعی آموزش و پرورش با تأکید بر ناهنجاری‌های دانش‌آموزان مورد اشاره قرار گرفته است، گفت: دانش‌آموز روزی شش ساعت در مدرسه است و بیشتر اوقات خود را در خانه می‌‌گذراند و مسئول این نابهنجاری‌ها آموزش و پرورش نیست و باید در شهر اردبیل به خانواده بیشتر پرداخته شود.
وی افزود: این خانواده است که باید برای کودکان خود بیشتر وقت بگذارد و بیش از نود درصد مسائل متوجه خانواده و بافت سنتی یا غیر سنتی آن می شود و فقط درصدی از مشکلات به آموزش و پرورش باز می‌گردد.
اسلامی با انتقاد از بازنمایی رسانه ای خشونت در اردبیل، تصریح کرد: در چنین شرایطی است که دانش‌آموزان هر کاری را انجام می‌دهند و آن را توجیه می‌کنند؛ چراکه ما در رفتارهای رسانه‌ای این شهر را خشن جلوه دادیم، در حالی که در جاهای کوچکی مانند آزادشهر بیش از اردبیل نزاع و دیگری وجود دارد.
تکریم در پاسخ به انتقاد وی گفت: ما در جامعه‌مان فرهنگ بادآورده ای که موجب اختصاص دادن اتاق خصوصی به کودکان شده است، مواجه هستیم و این نوع فردیت او را در برابر خانواده و مدرسه شجاع کرده و بسیاری از والدین در برابر چنین تحولاتی مستأصل هستند و از آنان نمی‌شود بیش از این انتظار داشت.
وی افزود: در زمان تحصیل ما، در مدرسه کیف‌ها را می‌گشتند تا مبادا شیئی برای آسیب وجود داشته باشد، اما الان همکلاسی یک دانش‌آموز نمی‌تواند به کیف او دست بزند؛ چراکه تحولات عجیبی در شرایط فردی و روحی دانش‌آموزان رخ داده و حتی با کنترل دوربین‌های مدار بسته نیز این مسئله قابل حل نیست.
وی تصریح کرد: حل چنین نابهنجاری‌هایی فراتر از تکلیف مدرسه و خانه است و باید در جامعه شهری‌مان بطور اساسی به غایت این مسائل اندیشید، تا ببینیم چگونه این شرایط را می‌توانیم بهبود دهیم.
پویا بابایی مشاور آموزشی نیز گفت: وقتی از بی‌رحمی حرف می‌زنیم باید توجه کنیم وقتی مردمی گرسنه باشند، چنین شرایطی رخ می‌دهد، در حالی که این وضعیت وجود دارد، گاه مشاهده می‌کنیم هیئت امنایی مسجد تازه سازی را می‌خواهد دوباره تخریب کرده و بسازد، اما بخشی از نذورات را می‌توان به راه انداختن کارگاه‌هایی برای اشتغال این افراد صرف کرد.
وی افزود: باید بتوانیم در روستاهایمان امکانات بیشتری خلق کنیم، تا شاهد چنین روندی در مهاجرت از روستاها به شهرها به دلیل بی‌پولی نباشیم؛ چراکه همه‌ی حاشیه نشین‌ها اذعان می‌کنند چون در روستاها امکانات ندارند، به سوی شهر آمده‌اند.
بابایی گفت: ما می‌توانیم در روستاها فرهنگ‌سازی کرده و مردم را برای فرهنگ اصیل تمدن اردبیل آموزش دهیم.
گفتنی است برگزاری چنین گفتگوهایی با پیگیری تنی چند از جامعه شناسان استان اردبیل و همکاری معاونت فرهنگی جهاد دانشگاهی، اداره‌کل فرهنگی اجتماعی استانداری اردبیل و کسب مجوز از انجمن جامعه‌شناسی ایران در حوزه‌های مختلف صورت گرفته و نتایج آن بصورت عمومی در اختیار مردم قرار خواهد گرفت تا با ایجاد فرهنگ گفتگو درباره مسائل اجتماعی مردم در عرصه عمومی استان دریچه جدیدی برای حل آنها باز شود.