رئیس مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران (ایسپا) با اشاره به ارزیابی‌های انجام شده در زمینه اهتمام دانشجویان به مشارکت در فرآیند رشد و توسعه کشور، گفت: نتایج به دست آمده نشان دهنده اهتمام بسیار پایین دانشجویان به مشارکت در توسعه کشور است که در این زمینه توجه به مفهوم «اقتصاد فرهنگ بنیان» ضروری است.

محمد آقاسی در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا، با اشاره به سابقه شکل‌گیری این مرکز از سال 80 افزود: مرکز افکار سنجی ایسپا با هدف رصد تغییرات فرهنگی و اجتماعی جامعه و بررسی افکار عمومی با انجام طرح‌های نظرسنجی خویش فرمایی بر اساس نیاز روز جامعه رسالت خود را انجام می‌دهد و تلاش کرده است با رویکرد بی‌‏طرفانه در انعکاس افکار عمومی گام بردارد.

وی با تاکید بر این که «ایسپا» برای ارتقای گفتمان نظرسنجی در ایران خود را موظف به تعامل آگاهانه و مسؤولانه با مردم، رسانه‌‏ها و با سایر مؤسسات نظرسنجی می‌‏داند، اظهار کرد: علاوه این طرح‏‌ها، در این مرکز پروژه‌های نظرسنجی با سفارش کارفرمایان و با موضوعات مختلف انجام می‌شود و هم اکنون با گذشت 15 سال بیش از 2500 طرح نظرسنجی در سراسر کشور توسط شعبه استان تهران و 30 شعبه فعال آن انجام شده است.

وی ادامه داد، مرکز افکارسنجی ایسپا از همان ابتدای تاسیس اقدام به راه‌اندازی و فعال کردن شعب خود در استان‌ها کرد و در حال حاضر امکان انجام طرح‌های ملی با همکاری شعب استانی با مدیریت و نظارت متمرکز از سوی مرکز در حداقل زمان به خوبی فراهم آمده است. در ضمن طی این 15 سال ایسپا نسبت به آموزش 5 هزار پرسشگر از میان دانشجویان علاقه‌مند اقدام کرده است.

آقاسی، با تاکید بر اینکه این مرکز فعالیت خود را پیرامون پنج موضوع متمرکز کرده است، ادامه داد: «فرهنگ سیاسی و رفتار انتخاباتی»، «فرهنگ دینی»، «فرهنگ اجتماعی مردم»، «فرهنگ دانشگاهی» و «فرهنگ یا سبک زندگی» از جمله  موضوعات کلانی است که مرکز  کارهای جدی انجام داده است.

وی به عنوان نمونه به اجرای طرحی در سال با عنوان «فرهنگ سیاسی مردم ایران» اشاره کرد که به بررسی رفتار و نگرش سیاسی مردم ایران پرداخته شد و از اجرای موج دوم این طرح در سال جاری خبر داد.

آقاسی، با اشاره به اجرای پیمایش ملی «سنجش دینداری مردم ایران»، با ابراز امیدواری از اینکه موج دوم این طرح در سال آینده اجرا شود، یادآور شد: موج اول این طرح در سال 88 انجام شد و قرار بود موج دوم این پیمایش در سال جاری اجرایی شود ولی به دلیل واگذاری طرح مشابهی از سوی سازمان تبلیغات اسلامی به این مرکز، اجرای موج دوم طرح سنجش دینداری به سال آینده موکول شد.

وی با بیان اینکه نظرسنجی در زمینه انتخابات‏ سیاسی و از جمله ریاست جمهوری در سال‌های 84، 88 و 92 در ایسپا انجام شده است، گفت: سه دوره از  انتخابات ریاست جمهوری با سه مدیریت متفاوت در ایسپا انجام شد و در هر سه دوره توانستیم پیروز انتخابات را  پیش‌بینی کنیم ضمن آنکه در انتخابات اخیر مجلس شورای اسلامی نیز موفق به پیش‌بینی نتایج رای گیری با 2 درصد خطا شدیم.

رئیس مرکز افکار سنجی دانشجویان ایران(ایسپا)، «سنجش کیفیت زندگی مردم ایران» در سال 93 را از دیگر طرح‌های کلان و مهم این مرکز نام برد که نتایج آن در هفته‌‏های گذشته در کمیسیون اجتماعی دولت ارائه شد.

استانداردسازی نظر سنجی مسایل روز کشور

آقاسی با انتقاد از نبود استانداردهای لازم برای اجرای نظرسنجی‌ها در کشور گفت: مشاهده می‌شود که مراکز مختلف بدون داشتن استاندارد و ملاک‌های علمی لازم  اقدام به نظرسنجی می‌کنند از این رو در ایسپا سعی شد روند مشخصی برای بررسی مسائل روز کشور در نظر گرفته شود.

رئیس مرکز افکار سنجی دانشجویان ایران (ایسپا) بخشی از نظرسنجی‌های انجام شده در این مرکز را مطابق با استانداردهای بین‌المللی دانست و گفت: به عنوان مثال در بررسی مسائل از سوالات موسسه گالوپ استفاده می‌شود که در این صورت امکان مقایسه داده‌ها فراهم خواهد شد و تاکنون نیز پیرامون موضوعاتی همچون «امنیت اجتماعی»، «شادی» و «رضایت از زندگی» از این سوالات استفاده شده است.

وی تحلیل داده‏‌های نظرسنجی‌های انجام شده در طی 15 سال این مرکز را از دیگر فعالیت‌های مرکز ذکر کرد و یادآور شد: با تحلیل داده‌های به دست آمده قادر به درک و تغییر نگرش مردم در حوزه‌های مختلف هستیم. بررسی داده‌های به دست آمده در خصوص نگرش مردم به حجاب از جمله این موارد است.

آقاسی، با اشاره به اینکه نظرسنجی پیرامون موضوعات و مسائل روز جامعه از برنامه‌های مستمر و اصلی ایسپا است، گفت: به عنوان نمونه یکی از این موضوعات «برجام» است که مرکز تاکنون نظرسنجی‌های متعددی در این خصوص انجام داده و براساس آخرین نظرسنجی انجام شده بیش از نیمی از مردم تهران (57.5 درصد) اظهار امیدواری کرده‌اند که اجرای برجام بتواند منافع کشور را تامین کند.

به گفته وی، بر اساس داده‌های به دست آمده از این نظر سنجی 65 درصد مردم معتقد هستند فواید برجام در زندگی مردم آشکار بوده یا در آینده نیز آشکار خواهد شد و 35 درصد مردم ایران نیز خلاف این را اظهار داشتند.

ورود مرکز افکارسنجی به عرضه فرهنگ فناوری با نگاه اقتصاد فرهنگ بنیان

آقاسی با تاکید بر اینکه در آینده به نظرسنجی در خصوص فرهنگ فناوری نیز خواهیم پرداخت، توضیح داد: یکی از موضوعات مطرح در طرحی با عنوان «سبک زندگی دانشجویان» اهتمام به مشارکت در فرآیند رشد و توسعه جامعه بوده است که نتایج به دست آمده نشان دهنده اهتمام بسیار پایین دانشجویان به این امر است از این رو تا زمانی که دچار مسائلی چون تنبلی اجتماعی، عدم تمایل جوانان دانشجو به توسعه کشور و یا کاهش تعلق اجتماعی هستیم، صحبت از اقتصاد دانش بنیان بیشتر به سمت نوستالوژهای حرفه‌ای و یا واردات پشت صفحه فناوری است.

وی ادامه داد: توجه به مسائلی از این دست نیز به معنای توجه به مفهوم «اقتصاد فرهنگ بنیان» است که بر این اساس فرهنگ، موتور محرکه و نیروی فزاینده پیشرفت کشور قرار می‌گیرد نه امری تزیینی و جزئی.

بهره‌برداری از داده‌ها در سیاستگذاری‌ها

آقاسی، با تاکید بر اینکه خروجی داده‌ها در چند سطح استخراج می‌شود، توضیح داد: از سال 92 استراتژی در پیش گرفته شده است که براساس آن هیات مدیره مجوز انتشار داده‌ها را صادر می‏‌کند و یافته‌های نظرسنجی به صورت مستمر و منظم ماهیانه، در اختیار مسوولان  و سیاستگذاران گذاشته می‌شود. علاوه بر آن داده‌ها و یافته‌های عمومی نیز از طریق رسانه‌ها منتشر خواهد شد که بر این اساس اخیرا در ایسپا گزارش‌هایی با عنوان « مطالعات راهبردی پیمایشی» تولید شده که به مرور نظام  داده‌‏های روندی می‏‌پردازد.

رئیس ایسپا اضافه کرد: ما با تولید و تحلیل داده‌ها در تلاش هستیم گزارش‌هایی را تهیه کنیم که به برنامه‌ریزی و تصمیم گیری مسوولان کمک کند.

وی ایجاد شفافیت در مسائل موجود کشور را از اهداف این گونه انتشار یافته‌ها عنوان کرد و در توضیح آن گفت: برخی مواقع، نسبت‌های غیر واقعی به اقشار خاصی مثل دانشجویان یا جوانان داده می‌شود اما یا نظرسنجی‌های ما این را نشان نمی‌دهد و یا اگر هم نشان دهد باید به ریشه‌یابی و علت‌‏یابی آن پرداخته شود نه توقف آن.

وی اظهار داشت: ما معتقدیم فضای مجازی در برخی مسائل و حوزه‌ها تسهیل‌گر است ولی اینکه فضای مجازی را مسبب 90 درصد طلاق‌ها بدانیم درست نیست. لذا بررسی علل و شناخت دقیق‌تر و کامل‌تر نیاز است و در این مرکز تلاش می‌شود این گونه مسائل بررسی و ارزیابی شود.

رئیس مرکز افکار سنجی دانشجویان ایران (ایسپا)، اجرای پیمایش‌های مختلف را در راستای شناخت بهتر از جامعه عنوان کرد و یادآور شد: با توجه به صحت داده‌های به دست آمده، در برخی از شوراهای مهم کشوری و تصمیم‌گیر از ایسپا برای ارائه نتایج و یافته‌های نظرسنجی‌های انجام شده دعوت می‌شود که از آن جمله می‌توان از «شورای فرهنگ عمومی» نام برد.

این فعال حوزه نظرسنجی با اشاره به واگذاری پروژه‌های مهم و شاخص ملی به ایسپا، گفت: به سفارش شورای اجتماعی وزارت کشور دو طرح ملی «شیوع شناسی آسیب‌های اجتماعی از نگاه مردم» را با تعداد نمونه بیش از 10 هزار نفر و «سنجش سرمایه اجتماعی مردم ایران» با 14 هزار نمونه در ایسپا اجرا شد.

وی اجرای موج سوم طرح «ارزش‌ها و نگرش‌های ایرانیان» را در سال 1394 با 15 هزار نمونه به سفارش وزارت ارشاد را از دیگر پروژه‌های مهم  اجرایی سال‏‌های اخیر دانست.

نظرسنجی سبز با تولید نرم‌‏افزار

آقاسی از تولید نرم افزاری برای اجرای نظرسنجی خبر داد و گفت: مطالعات برای تهیه این نرم افزار، از دو سال قبل آغاز شد و در نهایت موفق به طراحی نرم افزاری شدیم که از مرحله تکمیل پرسشنامه تا ورود اطلاعات با استفاده از این نرم افزار انجام می‌شود.

وی پیاده سازی این نرم افزار با عنوان «نظر سنجی سبز» را در راستای حذف کاغذ دانست و ادامه داد: با استفاده از این نرم افزار پرسشگران با سخت افزارهای الکترونیکی (تبلت) اقدام به تکمیل پرسشنامه خواهند کرد و کلیه فرآیند کار در تبلت انجام می‌شود. این امر منجر به صرفه‌جویی در زمان شده و دقت کار پرسشگر را به خاطر نظارت دقیق بالا می‏‌برد.

آقاسی اظهار کرد: این نرم افزار هنوز در کل کشور اجرایی نشده و تنها در تهران اجرا شده به گونه‌ای که در سال جاری سه طرح با استفاده از این نرم افزار اجرا شده و امیدواریم این نرم افزار به زودی در کل کشور مورد استفاده قرار گیرد.

وی هزینه سنگین تهیه تبلت را از جمله عوامل استفاده نشدن این نرم ا فزار در کل کشور دانست و ابزار امیدواری کرد که جهاد دانشگاهی در جهت حمایت از این طرح اقدام کند.

همکاری با دانشجویان تحصیلات تکمیلی

رئیس مرکز افکار سنجی دانشجویان ایران (ایسپا) به همکاری دانشجویان ایسپا اشاره کرد و گفت: این مرکز با دانشجویان ارتباط و همکاری دارد و از سوی دیگر بسیاری از دانشجویان در رشته‌های مرتبط با فعالیت‌های این مرکز همکاری می‌کنند از این رو ما طرح «پژوهشگر مهمان» را از سال جاری اجرایی کردیم.

وی افزود: یکی از مشکلات تحصیل در علوم انسانی کشور تبدیل شدن آن به «تخته سیاسی بودن علم» است ولی فضایی مثل ایسپا می‏‌تواند ظرفیت بالقوه را بالفعل کند.

رئیس ایسپا در این باره توضیح داد: ما برای دانشجویانی که در مقاطع تحصیلات تکمیلی مشغول به تحصیل هستند و تمایل به همکاری با این مرکز دارند امکانی را طراحی کردیم که بر اساس آن دانشجویان با ارسال رزومه کاری خود می‌توانند در پروژه‌های مرکز مشارکت داشته باشند و یا اگر ایده‌ای داشته باشند می‌توانند ایده‌های خود را در قالب پروپوزال به مرکز ارائه کنند که ما با در نظرگرفتن اهداف و رسالت مرکز این ایده‌ها را اجرایی خواهیم کرد و برای این امر نیز فضایی در اختیار دانشجویان قرار می‌دهیم.

وی برگزاری نشست «لحن آبی خرد» و «عصر گفت‌وگو» را از دیگر برنامه‌ها در این حوزه نام برد و یادآور شد: در نشست‌های «عصر گفت‌وگو» اساتید و صاحب نظران در آن نظرات خود را ارائه می‌دهند که تاکنون 9 نشست برگزار شده است.

به گفته وی در نشست «لحن آبی خرد» نیز دانشجویان و فارغ التحصیلان دوره‌های تحصیلات تکمیلی حضور دارند و در آن اقدام به ارائه پایان نامه‌ها و یا پژوهش‏های خود می‌کنند و در صورتی که ایده‌های مطرح شده از سوی دانشجویان قابلیت توسعه باشند در این مرکز تبدیل به طرح می‌شود.

آقاسی ارائه خدمات به دانشجویان در زمینه انجام نظرسنجی مورد نیاز در پایان نامه‌ها را از دیگر خدمات این مرکز دانست و اضافه کرد: این مرکز کل تهیه یک پایان نامه‌ها را انجام نمی‌دهد ولی در گردآوری اطلاعات، ارائه مشاوره نمونه‎گیری، در اختیار قرار دادن داده‎های مرکز و استخراج داده‌ها به داانشجویان  خدماتی ارائه خواهد شد.

برنامه‌های آتی مرکز

رئیس مرکز افکار سنجی دانشجویان ایران (ایسپا) با بیان این که گردآوری موج دوم طرح مطالعاتی «نگرش مردم به پوشش و حجاب» به کارفرمایی سازمان تبلیغات اسلامی در حال اتمام است، به بیان سایر برنامه‌های آتی این مرکز اشاره کرد و یادآور شد: امیدواریم با همکاری وزارت وزرش و جوانان موج دوم نظر سنجی ملی با عنوان «نگرش جوانان به ازدواج و تشکیل خانواده» را اجرایی کنیم.

وی خاطر نشان کرد: همچنین مطالعاتی در زمینه فضای مجازی را در دستور کار داریم که این طرح در سال جاری اجرایی می‌شود.