به گزارش روابط عمومی جهاددانشگاهی، دکتر عیسی علیزاده معاون فرهنگی جهاددانشگاهی در آستانه 16 مردادماه، چهل و یکمین سالگرد تشکیل این نهاد، در رابطه با وجوه تمایز فعالیت‌های این معاونت گفت: در بیان تجارب و فعالیت‌های فرهنگی در این نهاد انقلابی، آنچه به عنوان تمایز بارز و نقطه قوت به چشم می‌خورد اتکا و اعتماد به مخاطبان و به عبارتی سرمایه دانشجویان است. این اصل در اکثر فعالیت‌های فرهنگی جهاددانشگاهی دارای جایگاه مهمی است. شکل‌گیری ایده در جهت اجرای یک برنامه فرهنگی و مواجهه با مسایل تا فرجام یک رویداد به محوریت خود دانشجویان انجام می‌گیرد.
وی افزود: نکته دیگر، عدم اصرار بر اجرای برنامه‌هایی که اقبال کمتری به آن‌ها وجود دارد و این انعطاف به میزان زیادی توان و قدرت پویایی و نوزایی فرهنگی را در مجموعه‌های فرهنگی این نهاد فراهم می‌آورد. معاونت فرهنگی این نهاد که مسؤولیت بخش فرهنگی را عهده‌دار است به لحاظ ستادی دارای چرخه فرایندی و البته شوراهای مشورتی است. در چرخه مزبور، سازمان با برخورداری از واحد برنامه‌ریزی، واحد مطالعات و واحد راهبری و در کنار آن شوراهای مدیران، نظارت و گسترش و هماهنگی مراکز و سازمان‌ها هویت مشخصی را در فرایند فعل و هماهنگی برنامه فرهنگی منعکس می‌کند. در کنار آن معاضدت و همکاری با سازمان ها و برخی نهادها نیز دارای اهمیت بوده است.
دکتر علیزاده تمایز دیگر این نهاد را در وصف عمومی آن دانست و با تاکید بر این که این وصف عمومی او را به عنصری در عرصه فرهنگ عمومی مبدل ساخته است، گفت: توجه به مساله محوری در فعالیت‌ها، نوآوری و ایده‌پردازی، بستر و فرصت سازی برای ظهور توانایی مخاطب، تعامل با سازمان ها و نهادها، خودارزیابی فرهنگی و توجه به حوزه نیاز دانشجویان برخی از دیگر وجوه برجسته فعالیت‌های فرهنگی جهاددانشگاهی است.
معاون فرهنگی جهاددانشگاهی در پاسخ به این سوال که این نهاد به چه میزان توانسته در زمینه کادر سازی و تربیت نیرو و جریان سازی فرهنگی گام بردارد؟ اظهار کرد: مطالبه تربیت نیروهای مؤمن و متخصص ازجمله اهم دغدغه‌های این نهاد بوده است. باید پذیرفت دانشگاه و نهادهای مرتبط در جایگاه قوه عاقله جامعه عمل می‌کنند، لذا هرگونه تحرک و پویایی و البته رخوت و انفعال بی‌ارتباط با آن نیست و گویی از این جایگاه، به سایر بخش‌ها تسری می‌یابد به فرموده حضرت امام خمینی(ره) دانشگاه مبدأ همه تحولات است.
وی افزود: دانشگاه، مرکز نخبگان است و این نهاد با زمینه‌سازی، پرورش نیروی انسانی و قابلیت به استخدام درآوردن آنان امکان جامعه مطلوب را فراهم می‌کند. از سوی دیگر جامعه مطلوب، بدون فرهنگ مطلوب میسر نیست. تلاش‌ها زمانی می‌تواند نتیجه دهد که الزامات آن به لحاظ فرهنگی نهادینه باشد.
دکتر علیزاده بابیان این که به تاکید بزرگان، مدیریت بزرگ‌ترین سرمایه جوامع سرمایه انسانی است، افزود: لذا بهترین سرمایه‌گذاری باید معطوف به این مهم باشد. جوانان راه‌یافته به دانشگاه به عنوان دانشجویان، بنا به مقتضیات سنی، سرشار از شور و هیجان‌اند و وظیفه و مأموریت به ما حکم می‌کند، تا آنجا که می‌توانیم به شکوفایی هر چه بیشتر شخصیت، استعداد و توانایی نسل جوان خدمت کنیم و با در نظر داشتن برنامه‌های لازم در جهت کادر سازی برای جامعه و تربیت نیرو گام برداریم. لذا این مقدمه از این باب عرض شد که نهاد جهاددانشگاهی در مسیر گذر این نیروهای جوان از دانشگاه با مجموعه فعالیت‌ها و وسع خود در تلاش است در خروجی نیروی انسانی مطلوب، اثرگذار باشد.
وی در رابطه بااینکه فرهنگ و مدیریت جهادی تا چه میزان به عنوان عبور از موانع موردتوجه و استفاده بوده است، گفت: تعهد، علم‌گرایی، توجه به نخبگان، قانون‌گرایی، انضباط، وجدان کاری، خودباوری، روحیه کار جمعی، ابتکار و نوآوری، درست‌کاری، قناعت، اهتمام به کیفیت و رضایت ازجمله اهم ویژگی‌های فرهنگ و مدیریت جهادی است. طبعا توجه به این شاخص‌ها در کشور در طی ادوار مختلف از فرازوفرودهایی برخوردار است، اما متأسفانه باید اجمالاً اقرار داشت شیب استفاده از دستاوردها و آورده‌های این‌گونه مدیریت‌ها در کشور بسیار ضعیف و کند است. مدیریت جهادی درواقع توجه به درون‌زایی و برخاسته از تفکر بومی و متناسب با مقتضیات فرهنگی و اجتماعی است که عمده تعالیم آن، تکنیکی و تجربی است؛ یعنی شیوه، روش و مدل کار است که کارایی‌های مختلفی را بروز می‌دهد. گرچه نیروی انسانی دغدغه‌مند در حوزه فرهنگی مهم‌ترین سرمایه در این حوزه به شمار می‌رود.
معاون فرهنگی جهاددانشگاهی در پاسخ به این سوال که موفقیت فرهنگ جهادی متأثر از چه چیزی است؟ اظهار کرد: در اینکه جهاد و حرکت جهادی با توجه به کارایی و کارآمد بودن آن، پیوسته مورد تاکید و تایید بوده است، شکی نیست و همین موجبات ظهور این نگاه در عرصه‌های متنوع نظامی، سازندگی عمرانی و علم و فناوری به نسبت‌های متفاوت در جمهوری اسلامی‌شده است که خود مدیون تولد بسترهایی مبتنی بر این فرهنگ در همان آغازین سال‌های پیروزی انقلاب، در قالب‌هایی چون سپاه پاسداران، جهاد سازندگی و جهاددانشگاهی بود.
وی افزود: در ایران اسلامی نه یک‌نهاد بلکه تمام نهادها در زمینه فرهنگ جهادی مسول‌اند. در عرصه دانش و فرهنگ، این نقش برای جهاددانشگاهی بسیار پررنگ بود هرچند به‌تدریج با گسترش حوزه فرهنگی در دانشگاه، شاهد مشارکت بخش‌های بیشتری در این موضوع بوده و هستیم بنابراین نقش این نهاد در عرصه ترویج فرهنگ جهادی در طی این سالیان و 4 دهه از انقلاب اسلامی قابل کتمان و چشم‌پوشی نیست. این موضوع در ابلاغیه جدید دبیرخانه نقشه جامع علمی کشور برای این نهاد، بابیان مشارکت در ترویج فرهنگ اسلامی ایرانی مورد تاکید مجدد اسنادی قرارگرفته است.
دکتر علیزاده در رابطه بااینکه به هر جهت، فرهنگ جهادی که در نقاط عطف تاریخی ازجمله دفاع مقدس در قالب بروز خلاقیت‌ها و ابتکارات درخور، شاهکارهای عظیمی را خلق کرد و حضور جهاددانشگاهی هم در امر دفاع و جنگ قابل‌توجه است متأثر از چیست؟ گفت: ازجمله مهم‌ترین مؤلفه‌ها عبارت است از ایثار و ازخودگذشتگی؛کم و کیف وسیع شهدا در عرصه‌های علم و فن‌آوری، عمران و آبادانی و دفاع و جنگ در مقاطع گوناگون اعم از دوران انقلاب، دفاع مقدس و محرومیت‌زدایی در اقصی نقاط کشورمان به‌خوبی گویای جایگاه این مؤلفه مهم در فرهنگ جهادی است. همین ویژگی است که واژه "حقوق و دستمزد" و "سمت و جایگاه" را تقریباً واژه‌ای نامأنوس برای جهادگران می‌نمود.
معاون فرهنگی جهاددانشگاهی ادامه داد: مردمی بودن؛ از مؤلفه‌های فرهنگ جهادی، مردمی بودن و مطلوبیت جهادگران نزد مردم است. فرهنگ جهادی و جهادگران توانسته‌اند کمبودهای ناشی از عملکرد دستگاه‌های اداری و مسوول را جبران نمایند. این ویژگی شاکله اصلی فعالیت‌های جهادی است، به‌گونه‌ای که طراحی مقابله با مسایل حاد کشور و عبور از عقب‌ماندگی‌ها اساساً بدون بهره‌گیری از توان آحاد مردم و برقراری ارتباط دوسویه با ایشان امکان‌پذیر نبوده و نیست.
وی با تاکید بر این که تقوا و تعهد در کار؛ تقوا و تعهد در خدمت و جبران عقب‌ماندگی‌ها یکی از مهم‌ترین اصول را در کار و مدیریت جهادی تشکیل می‌دهد، افزود: رهبر انقلاب اشاره دارند «اگر تلاش‌ها و حرکت‌های علمی در چارچوب جهت‌گیر‌ی‌ها و تقوای الهی باشند، قطعاً نتایج و محصولات آن‌ها، از ضررها و فجایع به دور، و برای بشریت نافع خواهند بود» و اشاره دارند «با چنین دیدگاهی می‌توان نتیجه گرفت که دستاوردهای علمی مجموعه دانشگاهی و تحقیقاتی کشور در 35 سال گذشته، قطعاً از دستاوردهای 35 سال بدون شرایط و روحیه جهادی، بیشتر و باکیفیت‌تر است».
دکتر علیزاده در ادامه به دستاوردهای شاخص فرهنگی جهاددانشگاهی طی یک سال گذشته اشاره کرد و گفت: این نهاد که از همان ابتدا با شکل‌دهی سازمان انتشارات، از پیشتازان تأمین منابع آموزشی بوده است در یک سال گذشته، علاوه بر انتشار چند صد عنوان کتاب در سراسر کشور به اجرای جشنواره کتاب سال دانشجویی و پایان‌نامه‌های برتر دانشگاهی و رویدادهای مرتبط این حوزه پرداخت و اجرای کنفرانس بین‌المللی نشر در سال 1399 از رویدادهای جدید این مجموعه بوده است.
وی افزود: برگزاری دوره‌های معرفت‌افزایی با رویکرد قرآن و معارف این نهاد را به سمت تاسیس سازمان مستقل در حوزه قرآن و دانشگاه رسانده و در سال گذشته نیز سازمان فعالیت‌های قرآنی دانشگاهیان و ایکنا فعالیت قابل‌توجه ای را رقم‌زده است. همچنین راه‌اندازی مرکز چندرسانه‌ای مبین و تولید محتوا در این عرصه از اقدامات نو در این سازمان است.
معاون فرهنگی جهاددانشگاهی تصریح کرد: در حوزه هنر، بازراه‌اندازی کنگره شعر و ادب دانشجویان، از اقدامات دیگر این نهاد در سال گذشته بوده که ادامه خواهد یافت. سازمان دانشجویان جهاددانشگاهی و بازطراحی ساختار و برنامه‌های آن، از اقدامات قابل‌توجه در سال گذشته است. توجه به عرصه سرگرمی و بازی و گروه‌های علمی دانشجویی ذیل شبکه مهستان، از اقدامات نو در این ساختار فرهنگی بوده است.
دکتر علیزاده بیان کرد: مرکز افکارسنجی دانشجویان در کنار کارها و ماموریت‌های کارفرمایی خود، در امر انتخابات به‌رسم معمول ادوار گذشته و به صورت خویش‌فرمایی در سال جاری فعالیت خود را از شش ماه قبل این رویداد رسماً آغاز کرده و نقش مهمی را در فضاسازی لازم و رصد افکار عمومی ایفا کرد، به‌گونه‌ای که نتایج آماری به‌دست‌آمده در این مرکز با واقعیت‌های این موضوع قرابت بالایی داشته و اسباب اعتماد بیش‌ازپیش مردم و مسئولان را فراهم ساخته است.
وی تاکید کرد: البته لازم است اشاره شود در قریب 50 واحد سازمانی بیش از 2000 رویداد فرهنگی در سال گذشته به وقوع پیوسته است که به دلیل اپیدمی کرونا عمدتاً از طریق فضای مجازی دنبال شده است.
معاون فرهنگی جهاددانشگاهی در پاسخ به این سوال که ارتباط جهاددانشگاهی با دانشجویان چگونه قابل ارزیابی است؟، گفت: آنچه می‌تواند معیاری بر مطلوبیت اقدامات این نهاد ارزیابی شود دیدگاه مخاطبان و دانشجویان است. در باب نظر مخاطبان با توجه به مکانیسم ارتباط‌گیری که برای تداوم ارتباط طراحی‌شده ارزیابی برنامه‌ها از منظر دانشجویان است که به عنوان هدفی مهم در برنامه توسعه جهاددانشگاهی موردتوجه حوزه فرهنگی است و رضایت نسبتاً خوبی از فعالیت‌ها به‌دست‌آمده است، البته این به معنای نبود انتقاد یا ضعف نیست. به‌ویژه این که ما با نسلی منتقد، پرسشگر و کنجکاو مواجه هستیم.
دکتر علیزاده اظهار کرد: جهاددانشگاهی در سال گذشته برنامه‌های فرهنگی متنوعی را با همین فرض‌ها، تدارک دیده است. راه‌اندازی سامانه رویتاب مکانیسمی بود که در سال گذشته باهدف ثبت رویدادها و حمایت از صف و مخاطبان فرهنگی در عرصه مجازی شکل گرفت و امید داریم با حمایت‌های لازم، بتوانیم بر قابلیت‌ها و ظرفیت‌های آن بیفزاییم.
وی در ادامه با اشاره به این که لازم است اشاره شود از سیاست‌های کلیدی این نهاد در برنامه‌ها، بهره‌گیری از شیوه‌ها و الگوهای نوین و روزآمد و نوآورانه است، بیان کرد: حضور هم‌زمان در فضای واقعی و مجازی، جلب مشارکت، جذب و سازمان‌دهی دانشجویان در فضای جدید و تاکید بر ارزیابی کمی و کیفی برنامه‌ها با محوریت اثربخشی مورد انتظار در فضای مجازی از رویکردهای حوزه فرهنگی بوده است که در این راستا تلاش شده عمده برنامه‌ها دارای قابلیت تأمین محتوا در فضای مجازی را پیدا کنند. اجرای مناظرات دانشجویی، جشنواره شعر دانشجویی، گردهمایی‌های موضوعی فرهنگی و برنامه‌های علمی فرهنگی چون نشست‌ها و همایش‌ها ازجمله مصادیقی هستند که در تأمین خوراک در فضای مجازی مؤثر بوده‌اند.
معاون فرهنگی جهاددانشگاهی در رابطه با مهم‌ترین موانع پیش پای فعالیت‌های فرهنگی گفت: پاسخ به این سوال را به این طریق می‌توان داد که در چهار دهه چه تحولات جدیدی رخ‌داده که کار فرهنگی را دشوار ساخته است؟ اجمالا می‌توان اشاره کرد که عرصه فرهنگ در تحولات سیاسی اجتماعی جلودار گشته است. جامعه در تعدیل و تغییر فرهنگی نسبت به دولت قرارگرفته و فناوری‌های جدید ظهورات فرهنگی خود را محقق می‌سازند سرعت اثرپذیری مخاطب با توجه به تحولات فناوری ارتباطات و اطلاعات چند چندان شده است .
وی افزود: این تحولات لازم و ضروری می‌دارد که هر چه بیشتر به سمت رویکردهای نو گام برداشته شود. شاید لازم باشد حوزه‌هایی همچنان رسمی حفظ گردد و عرصه‌هایی به شکل منتخب واگذار شود که قطعاً بازدهی بهتری را شاهد خواهیم بود. به عبارتی از سوی دیگر این تحولات، نحوه و شیوه مداخله دولت‌ها در امر فرهنگ را بااهمیت می‌سازد. هر چه اقدامات از الگوی اقناع و مشارکت دهی به مدل اجبار و رسمی گرایش یابد اثرگذاری کاهش می‌یابد، مگر آنکه مخاطب امری را در راستای منفعت خود تشخیص دهد و همراه شود. مطلب دیگر تفاوت‌های ذاتی عرصه فرهنگ با سایر عرصه‌هاست به این معنا معمولاً سرمایه‌گذاری و حمایت در عرصه فرهنگ، پایین و ناقابل است.
وی در پاسخ به این سوال که سیاست‌گذاری و هدف‌گذاری فرهنگی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟، گفت: در پاسخ به این سؤال باید ابتدا باور داشت که در عصر حاضر به‌واسطه تغییر و تحولات رخ‌داده، سبک و سیاق برنامه‌ریزی نیاز به‌روز شدن، دارد. مدل سیاست‌گذاری از بالا به پایین پاسخ‌گو نیست و نقش و جایگاه مخاطب به امری مهم تبدیل‌شده است. عدم توفیق و همراهی مخاطب از نشانه‌های ضعف برنامه‌ریزی است. در این امور به نظر می‌رسد جایگاه تسهیلگری دولت‌ها و توانمندسازی مجامع بیشتر مقبول است و لذا مهم پذیرش این مطلب است که بی‌توجهی به نقش ذینفعان اصلی در تدوین سیاست‌ها به فراموشی و محو شدن مشارکت آنان منجر خواهد شد و در فضاهای در دسترس و نوین عکس‌العمل خود را بروز می‌دهد.
دکتر علیزاده در پایان اظهار کرد: در جهاددانشگاهی، به عنوان یکی از باسابقه‌ترین نهادهای عمومی غیردولتی، چهار عامل مبانی اعتقادی و ارزشی، ساختار (خوداتکایی در تأمین منابع مالی و عدم وابستگی به دولت، مدیریت غیرمتمرکز، انعطاف تشکیلاتی و عضو محوری) و رسالت سازمانی و توجه به خلاقیت و نوآوری (به صورتی فراگیر) و اعتماد به مخاطبان از عوامل محوری در سیاست‌گذاری توجه شده است.