نشست تخصصی رسانه ای با عنوان «آسیب های اجتماعی» با حضور کارشناسان جامعه شناس در محل خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) منطقه اردبیل، برگزار شد .
فروزنده محقق و کارشناس علوم اجتماعی در این نشست تخصصی با اشاره به اینکه یکی از آسیب های اجتماعی در خانواه که زمنیه دلسردی را ایجاد می کند، وجود مشکل فرزندآوری است تصریح کرد: وجود فرزند در خانواده صمیمت زناشویی را افزایش داده و دلبستگی ایجاد می کند و بطور کلی در کیفیت و استحکام خانواده موثر است.
وی ادامه داد: زوجین معمولا برنامه دقیقی برای زندگی آینده قبل از ازدواج ندارند و تنها هدفی که بعد از ازدواج بصورت محکم و مدون وجود دارد فرزندآوری و برنامه ریزی برای آینده فرزند است که زمینه استحکام خانواده را نیز فراهم می کند .
این محقق و جامعه شناس تاکید کرد: تأخیر در فرزند آوری و آمارهای موجود تک‌فرزندی، خانواده‌ها را در آینده با آسیب جدی روبه‌رو میکند که باید در این زمینه آگاهی و اطلاع‌رسانی جامع و کاملی صورت گیرد.
فرزونده با اعلام اینکه بعد از 5 سالگی مدارس و اجتماع هست که در شکلگیری شخصیت تاثیرگذار است ادامه داد: فرهنگ مدرسه شامل ارزشها، نمادها، باورها ومعانی مشترک ما بین والدین، معلمان، دانش آموزان وسایر دست اندرکاران تعلیم و تربیت بعنوان بخشی از جامعۀ بزرگ است. ارزشمندی امور برای این گروه از اعضای جامعه، و نیز چگونگی تفکر، احساس و رفتار آنان از معبر فرهنگ مدرسه تعیین می شود.
وی به نحوه آموزش و پرورش در کشور ژاپن اشاره کرد و گفت: در کشور ژاپن سیستم آموزشی با پشتوانه نظری معتبر طوری است که در سه سال اول مدرسه به کودکان مهارتهای اجتماعی آموزش داده می شود این درحالی است که ما در سیستم آموزشی خودمان به دنبال جامعه پذیری آموزش هستیم .
فروزنده به ضرورت توجه به مسیر مدرسه تا خانه دانش آموزان تاکید کرد و بیان نمود: روی فردی که در سن مدرسه از مبدا حرکت کرده تا به مقصد برسد خیلی تغییرات می تواند انجام شود بنابراین باید در این مسیر محرکهایی را در نظر گرفته طراحی محیطی انجام دهیم تا دانش آموز به جای حرکت به طرف آسیب به فرهنگ مناسب و تغییرات مثبت سوق داده شود تا زمینه کاهش آسیب های اجتماعی در این سنین را فراهم نماییم. همچنین با توجه به طی مسیر توسط برخی دانش آموزان توسط سرویس های مدارس باید دراین زمنیه نیز رانندگانی که مهارتهای ارتباطی را آموزش دیده اند معرفی نماییم.
وی از خانواده به عنوان مهترین عامل کاهش آسیب اجتماعی و افزایش اعتماد به نفس در فرزندان عنوان کرد و گفت: بیشتر خانواده اعتماد و ارتباط با دیگران را برای فرزندان خود ممنوع می کنند این در حالی است اعتماد به نفس از عقاید کودک در مورد خودش به عنوان عضوی از خانواده سر چشمه می گیرد کودکی که احساس می کند عضو با ارزشی از خانواده است و از محبت و احترام ویژه والدین برخوردار است در این زمینه اعتماد به نفس بالایی خواهد داشت هر چه رفتار والدین با فرزندانشان بهتر باشد و برای عقاید و نظراتشان احترام قائل شوند و به خواسته هایشان توجه داشته باشند و آنها را در زمینه های مثبت راهنمایی کنند در واقع با آنها دوست باشند، دارای فرزندانی با اعتماد به نفس بالایی هستند و این اعتماد به نفس نیز یکی از عوامل کاهش گرایش به رفتارهای آسیب پذیر در کودکان است.
فروزنده تصیرح کرد: در گذشته طرح واره هایی که از فرزندان ایجاد می شد والدین بودند که امروزه این طرح واره از بین رفته و دچار مشکل و نقص شده است امروز دچار فرهنگ ساده انگاری شده ایم و نمیتوانیم الگوی مناسب و مقتدرانه ای ارائه کنیم شکافی که بین نسل اینده و امروز ایجاد شده است باعث شده است که هنجار ها ناقص انتقال داده شودند و بقیه انتقال به عهده رسانه شده است که در رسانه نیز از نگاه خودش این هنجارها را انتقال می دهد به جای اینکه فرهنگ بومی و ملی را منتقل نماید فرهنگی توده وار جهانی را منتقل می کنند .
وی از زیاد بودن برنامه های جانبی آموزشی برای دانش اموزان انتقاد کرد و گفت: این برنامه های آموزشی باعث شده که دانش آموزان فراغت زیادی برای برنامه های غیر آموزشی و تفریحی نداشته باشند .
فروزنده به برخی از روشهای کاش آسیب اجتماعی در جامعه اشاره کرد و افزود: باید چارچوب تفاهم مناسب در خانواده از طریق نظام اجتماعی ایجاد شود و نهاد های حاکمیتی آموزشی محتوای لازم را در قالب پکیج در اختیار خانواده ها و مراکز مرتبط قرار دهند تا خانواده با استفاده از قوانین موجود بتواند زمینه عبور از این دوران را فراهم نماید چراکه اگر قوانین خانواده دچار شکست شود خانواده دچار بحران خواهد شد. خانواده ها در بسیاری از مسائل مرزبندی دارند که برخی مواقع سفت و سخت است که امکان ورود دیگران نیست که این مرزبندی درست نیست و در برخی خانواده ها نیز این مرزبندی به هم ریخته است این درحالی است که این مرزبندی های باید منعطف باشد .
وی تاکید کرد: در خانواده حریم و قوانین خانواده و همچنین قدرت اجرایی خانواده باید مشخص باشد چراکه اگر خانواده مدیریت خانواده مشخصی داشته باشد تعیین تکلیف مناسب در برابر آسیب های اجتماعی خواهد داشت.
در ادامه این نشست حضوری، کارشناس مرکز مشاوره آرامش پلیس اردبیل نیز تصریح کرد: در سال های اخیر همراه با بالا رفتن سطح تحصیلات، حضور زنان و دختران در عرصه های اجتماعی، گسترش کمی و کیفی وسایل ارتباط جمعی و آشنایی جوانان با ارزش های غربی، پدیده دوستی با جنس متفاوت به شکلی نو ظهور و از بطن روابط بین شخصی جوانان در جامعه به چشم می خورد. فرا گیری این پدیده در میان اکثر جوانان فارغ از چارچوب بندی های متعارف عرفی و دینی ناشی از رواج فرهنگ فردیت و استقلال محوری بوده و تا حدی امنیت خانواده ها را از بابت کنترل و هدایت رفتار های فرزندان آسیب پذیر کرده است..
وی ادامه داد: در جامعه امروز ایران وجود مسایل اقتصادی، نگاه دوگانه جامعه مدرن و سنتی، فراگیری اطلاعات و دانش و پدیده جهانی شدن که مبتنی بر ارزشهای دینی نیست زمینه مناسبی برای این مسخ شدن می باشد و متاسفانه این مساله در همه لایه های سنی و شخصیتی تا حدودی رسوخ کرده است.
کارشناس مرکز مشاوره آرامش پلیس اردبیل تأکید کرد: از آنجا که نهاد خانواده به عنوان یکی از مکانیسم های اساسی جامعه پذیری و انتقال ارزش ها و نگرش های جامعه به نسل های متفاوت به یکدیگر معرفی شده است بنابراین نقش خانواده در انتقال فرهنگ ها اهمیت وافری می یابد در حالی که امروزه اغلب خانواده ها در گیرو دار زندگی پرتلاطم خویش نقش کلیدی انتقال آموزه های فرهنگی، سنتی و دینی خود را به فراموشی سپرده اند، تا جایی که می توان ادعا کرد در هیچ مقطع تاریخی ارزش ها و نگرش های افراد و گروه های اجتماعی در درون جوامع به سرعتی که امروزه در حال تغییر است، دچار دگرگونی نبوده است. همراه با دگرگونی های وسیع محیطی و ساختاری، نظام ارزشی جوامع نیز هرچند با تاخیر به آن واکنش نشان می دهد و دچار دگرگونی می شود.
حضوری انسان را دارای نیازهای مختلف زیستی، اجتماعی، عاطفی و شناختی معرفی کرد و ادامه داد: انسان نیازمند خوردن، آشامیدن و تعامل بادیگران است این تعامل در پی پاسخ به سوال های شناختی خود است و بالاخره مهمترین نیاز انسانی محبت کردن و مورد محبت واقع شدن است که روانشناسان نیز بر تامین نیازهای عاطفی در دوران نوجوانی و جوانی تاکید فراوان دارند.
وی با انتقاد از اینکه امروزه والدین متاسفانه به جای تامین نیازهای روانی و عاطفی فرزندان خود تاکید صرف بر افزایش دانش آنان به هر نحو ممکن داشته و نقش والدینی خود را فراموش کرده بیان نمود: والدین در منزل نقش معلم را بازی می کنند به طوری که فرزندان نیز از این موضوع به عنوان اهرم دستیابی به اهداف معقول و نامعقول خود استفاده می نمایند.
حضوری تصریح کرد: ناتوانی خانواده و جامعه در پاسخگویی صحیح و به موقع به نیازهای اساسی نوجوان عامل دیگری جهت شکل گیری دوستی های خیابانی است. امنیت، احترام، محبت و دوست داشته شدن از جمله نیازهای روانی انسان است که متأسفانه به دلیل سرگرم شدن خانواده ها و جوامع به فراهم ساختن امکانات اقتصادی، این دو نهاد انسان ساز از هنر عشق ورزیدن و احترام گذاردن به نوجوانان محروم می شوند.
وی به برخی از اشتباهات والدین در گرایش نوجوانان به دوستی با جنس مخالف اشاره کرد و افزود: عدم آموزش صحیح والدین به فرزندان در مورد جنس مخالف، محدود کردن مطلق فرزند در برخورد با جنس مخالف توسط خانواده، نبود کانون محبت در خانواده، سختگیری خانواده در مورد ازدواج و... از جمله ای اشتباهات است .
حضوری ادامه داد: وقتی نوجوان عرصه را بر خود تنگ ببیند و نتواند خود را از نظر عاطفی و اخلاقی با محیط تطبیق دهد و مربیان، معلمان و برنامه ریزان نهادهای آموزشی و تربیتی نیز نتوانند به احساسات و تمایلات منطقی و احساسی او پاسخ دهند، جوان سرخورده سعی می کند چیزهایی را که طی سالهای زندگی از او دریغ شده است با هنجارشکنی به دست آورد. که از جمله این هنجارشکنی ها دوستی های دختر و پسر یا همان رابطه با جنس متفاوت است. آمارها نشان میدهد بیشترین میزان دوستی های خیابانی در سن غریزی است بعضی از پسران ایرانی داشتن دوست دختر را نوعی محبوبیت قدرت اجتماعی و موفقیت برای خود محسوب میکنند و در شرایطی که توانایی تشکیل خانواده از طریق ازدواج را ندارند عده ای از انان نیاز های جنسی و عاطفی خود را از طریق دوستی های افراطی بر طرف می نمایند. متقابلا بعضی از دختران ارتباط با پسران را نوعی جذابیت برای خود تلقی میکنند و متاسفانه اکثر قریب به اتفاق این دختران تصور میکنند که این دوستی ها به ازدواج منتهی می شوند. و در ضمن دختران و پسرانی که به این گونه روابط تن نمی دهند از سوی همسالان خود طرد شده و برچسب هایی از قبیل بچه ننه، ترسو ، بچه مثبت و... دریافت می کنند.
کارشناس مرکز مشاوره آرامش پلیس اردبیل افزود: متاسفانه با وجود اینکه برخی دخترها می‌دانند که پسرها قصد ازدواج ندارند و پسرها نیز علناً به طرف مقابلشان می‌گویند که قصدشان از این دوستی برای شناخت و ازدواج نیست. آنها فقط برای خوش‌گذرانی باهم شریک جنسی و دوست می‌شوند و به این طریق می‌خواهند از تنهایی دوران مجردی فرار کنند. همچنین بعضی از دخترها حاضر به دوستی با این قبیل پسرها هستند و قصدشان را از این رابطه، تخلیه احساسات و ارضای غیراخلاقی جنسی خودشان معرفی میکنند. آنها گمان میکنند هر‌کاری که غریزه‌شان بخواهد، میتوانند بکنند . تا آنجا که بتوانند، با جنس مخالف رابطه برقرار میکنند، ضمن اینکه مخارج خوش‌گذرانی خود را تأمین میکنند و به‌اصطلاح، با یک تیر دو نشان می‌زنند.
وی ادامه داد: برخی از پسرها برای بعد از متأهل‌شدن دختر برنامه‌ریزی میکنند؛ در دوران دوستی از او عکس یا فیلم تهیه میکنند و این مدارک را برای بعد از ازدواج دخترها به‌منظور اخاذی جنسی نگه می‌دارند و در وقت مناسب طی تماسی با دختر، تهدید میکنند که اگر با آنها رابطه جنسی برقرار نکند، عکس، فیلم و یا صدای ضبط‌شده او را به همسرش می‌دهند. فاش‌شدن این موضوع عواقب وحشتناکی را برای دختر در پی خواهد داشت. باعث می‌شود زندگی مشترک او نابود و در بین فامیل آبرویش از بین برود و به دلیل خیانتش، برای ازدواج مجدد، به سراغش نخواهد رفت.اینجاست که دختر به‌رغم میل باطنی، برای فاش‌نشدن رابطه دوران مجردی‌اش، به رابطه جنسی با دوست‌پسر قبلی‌اش تن میدهد و خیانت آن دختر مجدداً در دوران متأهلی رقم می‌خورد. فاش‌شدن این خیانت مجدد، ممکن است خودکشی دختر را به دنبال داشته باشد.
حضور تصریح کرد: در بین دخترها کسانی هستند که از سادگی و پاکی بعضی از پسرها سوء‌استفاده و آنها را در دام عشق پوشالی خودشان گرفتار میکنند. هر روز به بهانه‌های مختلف از جمله سالگرد تولد، جشن تولد فلان دوست، خرید لوازم آرایشی ـ بهداشتی، خوش‌گذرانی در کافی‌شاپ، خرید کارت شارژ موبایل و... شروع به خالی‌کردن جیب پسرها میکنند. این کار آنها هم بدون هزینه نیست و باید در عوض نیازهای جنسی پسر را برآورده کنند؛ که آن‌هم به قیمت از‌دست‌دادن نجابتشان تمام می‌شود.
وی بیان کرد: گاهاً دخترها و پسرها برای کسب تجربه و مهارت در زندگی باهم دوست می‌شوند، ولی نمی‌دانند که همیشه اولین تجربه‌ها هستند که به یاد می‌مانند. آنها تجربه‌های به یادماندنی را با فرد بیگانه‌ای تجربه میکنند نه با بهترین یارشان.
کارشناس مرکز مشاوره آرامش پلیس اردبیل به برخی از راهکارهای مقابله با آسیب های اجتماعی لشلره کرد و افزود: پیش از هر چیز والدین باید به نیازهای عاطفی و روحی فرزندان و شیوه‌های صحیح پاسخگویی به این نیازها واقف شوند. در این باره باید با تقویت ارزشهای اخلاقی، معنوی و انسانی و سست گردانیدن معیارهای مادی در نظر جوانان، تقویت و توسعه مراکز ورزشی و تفریحی و برنامه ریزی صحیح برای اوقات فراغت جوانان، ارائه خدمات رفاهی و اجتماعی جهت برطرف کردن کمبودهای عاطفی کودکان و نوجوانان، پرورش احساس عزت نفس و اعتماد به نفس کودک و نوجوان در خانواده و مدرسه، اطلاع رسانی به خانواده‌ها از طریق تماس با کارشناسان متخصص در امور خانواده، استفاده از فیلم ها و برنامه های تربیتی، پرهیز از سخت گیری و تنبیه و همچنین اجتناب از آسان گیری در تربیت فرزندان، تشویق فرزندان به رعایت تعادل و دوری از بی بندوباری، برقراری احساس امنیت در خانواده و جامعه و جلوگیری از بروز اضطراب در نوجوانان و جوانان زمینه های پیشگیری و مقابله با چنین مواردی را کاهش داد.همچنین به آموزش نوجوانان، والدین و معلمان و توجه ویژه نسبت به محیط و فاصله بین خانه و مدرسه تاکید نمود.
در ادامه محمد زینالی محقق و کارشناس فرهنگی فرزند آوری را در کاهش آسیب های اجتماعی مهم دانست و گفت: جهاددانشگاهی به عنوان یک نهاد انقلابی در راستای کمک به حل مشکل فرزند آوری خانواده ها به عنوان رویای زناشویی زجین علاقمند به فرزندآوری به ارائه خدمات درمانی در مرکز درمان قفقار اردبیل می پردازد و در سهم خود در راستای تحکیم بنیان خانواده قدم بر میدارد و در این میان دستگاههای اجرایی و حاکمیتی میتوانند به حمایتهای اساسی برای ارتقای خدماتی شوند که در راستای تحکیم و تقویت پیوندهای زناشویی ارائه می شوند و بهتر است بجای این که صرفا به ممانعت از طلاق فکر کنیم، به خدماتی بپردازیم که .موجب سرزندگی و ارتقای کیفیت زناشویی شده و برای رسیدن زوجین به آرمانهای زناشویی کمک می کنند.
وی یکی دیگر از زمینه های ایجاد آسیب های اجتماعی را ناشی از عدم ادامه تحصیل و ازدواح زودهنگام دختران نوجوان دانست و گفت: خرده فرهنگ قبیله ای در برخی مناطق مانع ادامه تحصیل دختران شده است که در این زمینه باید امور بانوان استانداری ها و دستگاههای مرتبط وارد بحث شده از طریق ساماندهی فرهنگ عمومی زمینه ادامه تحصیل گروه های ضعیف و کم فرصت را به عنوان یک نیاز اجتماعی فراهم نمایند تا شاهد ایجاد آسیبهای اجتماعی بخاطر کم سوادی و فقر فرهنگی نباشیم.
زینالی در ادامه به برخی از مسائل مربوط به خانواده ها اشاره کرده و بیان نمود: بخاطر نبود تشکل صنفی برای توسعه ارزشهای خانواده، بعنوان بزرگترین و قدیمیترین نهاد اجتماعی که سلول تولیدی جامعه ایرانی است میبینیم که امروز خانواده های ضعیف از نظر معیشتی و ارتباط با مدارس ،رشد خانواده های مصرفی، تجلی خشونت تربیتی و عدم وجود راهکارهای مناسب برای کنترل فرهنگ های کودکان ونوجوانان و ... به رشد آسیب های اجتماعی و تهدید کانون خانواده انجامیده است.
وی تصریح کرد: برگزاری اردوهای دانش آموزی مدیریت شده زمینه ارتباط صمیمی با گروه همسال را فراهم میکند و باعث می شود هیجانهایی که در کوچه خیابان باید خالی شود در کوه و طبیعت خالی شود ، از سوی دیگر با توسعه فرهنگ های ورزشی، هنری و برنامه های شاد و مفرح شهری میتوان بر ایجاد فرهنگ های نوجوانان نظارت کرد .
وی بر ضرورت انجام کار فرهنگی در مسیر خانه تا مدرسه تاکید کرد و ادامه داد: متولی فرهنگ های مدرسه و نهادینه کردن برنامه های نوجوانی آموزش و پرورش نیست و نهادهای شهری اعم از مراکز فرهنگی و رفاهی باید به فکر ساماندهی مسیر خانه تا مدرسه که بستر فرهنگ مدرسه است ، بپردازند.
زینالی افزود: فرهنگ های نوجوانان زمینه ساز و بستر فرهنگ عمومی آینده است و در حال حاضر به جای این که فرصتی برای آینده باشند، به فضایی برای آسیبهای اجتماعی تبدیل شده اند.
در ادامه فریبا محمد لو مدیرکل اموربانوان استان اردبیل از برگزاری چندین نشست تخصصی آسیب شناسی به همت اموربانوان استان با حضور کارشناسان و متخصصان استانی و کشوری خبر داد و گفت: کارگروه بانوان و خانواده استانداری اردبیل با عضویت دستگاهها اجرایی و نهاد های انقلابی و فرهنگی مرتبط با مسائل زنان خانواده برگزار می شود و با تصویب اعضای برنامه های این کارگروه اجرایی می شود .
وی از اجرای طرح غربالگری سرطان سینه با همکاری دانشگاه علوم پزشکی اردبیل در آینده نزدیک خبر داد و افزود: این طرح بصورت شبکه ای انجام خواهد و بانوان به نوبت جهت معاینه اولیه به مراکز بهداشتی مراجعه خواهند نمود .
وی تصریح کرد: در راستای حمایت از خانواده های آسیب پذیر تسهیلات و وام های خود اشتغالی به زنان بی سرپرست، بدسرپرست و سرپرست خانوار از سوی دستگاههای مرتبط داده می شود همچنین طرحی به زودی اجرا خواهد شد که با همکاری یکی از سازمان های مردم نهاد زنان بد سرپرست، بی سرپرست و سرپرست خانوار که نیازمند اشتغال هستند شناسایی و زمینه اشتغال آنان در واحد های تولیدی فراهم خواهد شد .
محمدلو ادامه داد: در راستای حمایت از زنان زندانی که بعد از آزادی از خانواده ترد و مورد حمایت قرار نمی گیرند نیز تفاهم نامه ای با سازمان های حمایتی بسته شده است که در صورت بروز چنین مشکلی این افراد توسط سازمان های حمایتی تحت پوشش قرار خواهند گرفت.
مدیر کل امور بانوان استان اردبیل در ادامه به برخی از آسیب های اجتماعی در جامعه اشاره کرد و با تاکید بر تقویت فرهنگ مدرسه تصریح کرد: در خانواده ها تجمل گرایی و مصرف گرایی باعث شده است که فرهنگ مدرسه فراموش شود.
وی ادامه داد: سیستم آموزش و پرورش ما طوری است که معلم دچار انباشت تکلیف شده اند و خود معلم در حال انتقال مطالب آموزشی در حال یادگیری است که ارتقاء روش های آموزشی و ثابت نبودن سیستم آموزشی سبب این بحران شده است .