یکی از مباحث مهمی که میتواند در ترویج و نهادینهشدن موضوعات قرآنی در جامعه اسلامی نقش مهمی را ایفا کند، برگزاری مسابقات قرآن در سطوح مختلف است اما در سالهای اخیر اگر نگاهی گذرا به مسابقات قرآن برگزار شده در سطح کشور و استان بیندازیم، خواهیم دید که هر کدام از این مسابقات از جنبههای کمی و کیفی قابل نقد و بررسی هستند، به گونهای که برخی از این مسابقات در ارتقای روحیه معنوی و گرایش به سمت مباحث قرآنی از قبیل حفظ و قرائت قرآن جوانان و نوجوانان نقش اساسی داشته است.
از طرفی هم گرایش ذاتی مردم کشورمان به قرآن به عنوان کتاب آسمانی مسلمانان، خود مؤید این نکته است که مسئولان فرهنگی کشورمان باید در ترویج فرهنگ دینی و قرآنی در جامعه نقش مهمی را ایفا کنند که البته یکی از تأثیرگذارترین این راهها برگزاری مسابقات قرآن است. در این راستا و به منظور چرایی و چگونگی مسابقات قرآن و به مناسبت گرامیداشت هفته قرآن و دانشگاه معاونت فرهنگی جهاددانشگاهی و خبرگزاری ایکنای کردستان با دعوت از اساتید برجسته کشور در یک میزگرد تخصصی به آسیبشناسی مسابقات قرآنی پرداخته است.
مجید خدایاری، یکی از اساتید برجسته قرآنی کشور در این میزگرد با ابراز خرسندی از ورود ایکنا به مباحث تخصصی و پژوهشی قرآن گفت: امیدواریم برگزاری این نشستها و میزگردهای تخصصی منتج به تصمیمات متعالی در زمینه ارتقای سطح فرهنگ قرآنی جامعه شود و مسئولان استانی و کشوری از نتایج این میزگردها بهرهبرداریهای لازم را ببرند.
وی با اشاره به برگزاری سومین جشنواره «قرآن محور یهکیهتی» با حضور اساتید کشوری و استانی افزود: سطح این دوره از مسابقات قرآن با توجه به انتظاری که ما از مردم استان داشتیم، کیفیت تلاوتها در رده سنی بالای ۱۶ سال در حد خوب بود.
تبلیغات؛ از پایههای اساسی مسابقات قرآن
خدایاری تبلیغات در مسابقات قرآنی را یکی از پایههای اساسی برای هرچه بهتر برگزار شدن مسابقات قرآن دانست و بیان کرد: تبلیغات وسیع لازمه برگزاری مسابقات قرآن است چراکه این تبلیغات زمینهساز حضور چشمگیرتر قاریان و حافظان و مفسران قرآن است و بازتاب آن بهتر خواهد شد لذا در یک مسابقه قرآن نباید هیچ فرد را یافت که از آن برنامه اطلاع نداشته باشد.
وی بیان کرد: در مسابقات قرآن اخیر که در مجتمع فرهنگی فجر برگزار شد در تمام سالنهای این مجتمع یک رشته از مسابقه قرآن برگزار میشد لذا از تمام سالنهای مجتمع صوت دلنشین قرآن شنیده میشد و این امر موجب رضایت و خرسندی کارکنان ارشاد شده بود و این خود یک بازتاب خوب از مسابقات بود.
این استاد قرآن به دیدهها و شنیدههای خود در این مسابقات قرآن اشاره کرد و گفت: در داخل ساختمان این مجتمع مرتلان، قاریان و حافظان، گروه گروه دور هم جمع شده و به تمرین صوت و تلاوتهای خود میپرداختند و یا همدیگر را مورد ارزیابی قرار میدادند و این خود یکی دیگر از اثرات مثبت مسابقات قرآن است.
وی افزود: در یک مسابقه قرآن افراد متفاوت با پوششهای مختلف و ردههای سنی متفاوت برای یک هدف و در یک کلام برای تعظیم شعائر دور هم جمع میشوند و در تلاوت آیات آسمانی قرآن با هم به رقابت میپردازند که واقعاً دیدن این صحنهها بسیار زیبا و دیدنی است.
خدایاری ادامه داد: ما هرکدام به این امر واقف هستیم اگر هر کدام از ما به اندازه وسعمان به نوعی باعث رونق بازار قرآن شویم، خداوند برکات قرآن را بر زندگی ما بیشتر خواهد کرد.
وی اعلام کرد: ما مدرسان و مربیان چون نگاهمان یک نگاه آموزشی است، بر این عقیده داریم که مسابقات معمولاً باید بعد از پایان یک دوره آموزشی برگزار شود تا بدانیم چه کسی در طول دوره بهتر یاد گرفته است. اگر فقط صرف مسابقات باشد و افراد را تشویق به حضور در مسابقات کنیم کم کم افراد ارتباطشان با مربیان کم شده که در دهه گذشته شاهد آن بودیم.
کسب رتبه و جایزه؛ آفتی برای متسابقان
این استاد قرآن در ادامه افزود: اگر دیدگاه ما فقط شرکت در مسابقات قرآن باشد، افراد تبدیل به یک آدمهای مکانیکی تبدیل میشوند که میخوانند تا رتبه بیارند و یا جایزه مسابقه را کسب کنند. این خود یک آفت مهم برای متسابقان قرآن است.
وی آموزش را یک امر مهمتر از مسابقات قرآن دانست و ذکر کرد: رشد کیفی جلسات و توسعه کلاسهای قرآن به طور قطع مسابقاتی را در سطح بالاتر و باکیفیتتر خواهد داشت.
خدایاری با اشاره به اینکه یکی از بزرگترین و جدیترین معضلات کشور نبود متولی واحد در کلان جامعه برای قرآن عنوان کرد و گفت: در کشور ما متأسفانه هر کس و یا گروهی که به منابع مالی دسترسی دارد خود را صاحب قرآن میداند و اقدام به برگزاری جلسات، اتاق فکر و برنامهریزی قرآنی را رأساً انجام میدهد و میخواهد یک تنه کار را پیش ببرد و متأسفانه هیچ کدام هم موفق نبودهاند.
لزوم افزایش تبلیغات برای کلاسها و مسابقات قرآن
اسماعیل تمهیدی، یکی دیگر از اساتید قرآن گفت: با توجه به اینکه قرآن در جامعه مهجور واقع شده است لذا تبلیغات هم برای برگزاری کلاسهای قرآن و هم برای مسابقات قرآن از اهمیت خاصی قائل است.
وی افزود: اگر علما پای کار بیایند و برای مردم تدریس قرآن کنند و معنی تحتاللفظی آن را آمورش بدهند، مردم بیشتر به سمت قرآن هدایت میشوند ولی علما و ماموستایان ما در این زمینه کم کاری میکنند البته شرایط بد مالی و عدم حمایت هیچ ارگانی از آنها یکی از مشکلات اصلی آنان برای کمکاریهای موجود است.
تمهیدی با اشاره به اینکه تبلیغات قرآن در کشور کمتر مورد توجه قرار میگیرد و همین امر موجب مهجوریت قرآن شده است، بیان کرد: استان کردستان زمانی قاطبه حفظ بود و دارالتحفیظ قرآن در خود استان بود اما امروزه حافظ، قاری قرآن کم و محدودی در استان داریم و جوانان کمتر رغبت به حضور در کلاسهای قرآن دارند.
وی با اشاره به نقش فضای مجازی در دوری و بیرغبتی جوانان برای حضور کلاسهای قرآن عنوان کرد: جامعه ما با توجه به هجمه فرهنگ غربی، باید همواره برنامه ریزی منسجم و پرباری برای ترغیب جوانان به مأنوس شدن با قرآن داشته باشد.
فعالان قرآنی کوتاهی نکنند
این استاد قرآن یکی دیگر از دلایل کمرغبتی جوانان برای حضور در کلاسهای قرآنی را عامل به قرآن نبودن علما و فعالان قرآنی دانست و گفت: یک فرد قرآنی باید بداند وقتی در راه قرآن گام نهاد، باید دیگر اخلاق و رفتارش متمایز و برجستهتر از سایر افراد جامعه باشد چرا که کوچکترین کوتاهی ما بزرگترین آسیب را به جوانان خواهد زد.
بهروز یاریگل، یکی از داوران و اساتید قرآنی کشور در ادامه گفت: این مشکلاتی که عنوان شد از بیتفاوتی مسئولان گرفته تا جای خالی افراد توانمند در برنامههای قرآنی و بیاهمیتی آنان نسبت به کارهای قرآنی در همه استانهای کشور به طور مشابه وجود دارد و این امر باعث شده اگر یک حرکت مردمی هم که در حال انجام است، متوقف شود.
استانهای محروم مورد توجه قرار گیرند
وی به برگزاری مسابقات قرآن اوقاف و امور خیریه، وزارت فرهنگ و ارشاد و سایر ارگانهای دینی و قرآنی اشاره کرد و گفت: برگزاری این برنامههای یک حالت روتین برای آنها دارد اما اگر از آنها سؤال شود که در زمینه آموزش با این بودجه کلانی که در کشور دارید برای یک استان محروم مانند استان کردستان چه کردید؟ جوابی ندارند.
یاریگل با اشاره به تعداد واقفان و موقوفات کشور گفت: اگر از این واقفان و اداره اوقاف سؤال شود که با این سرمایه هنگفتی که در سطح کشور دارید برای قرآن چه کردید نمیتوانند پاسخ قابل قبولی داشته باشند چرا که این افراد فقط میخواهند پولهای خود را صرف احداث مسجد و حسینیه و درمانگاه کنند اما برای قرآن ...
وی با اشاره به اینکه ما در جامعه نیاز به درمانگاهی برای روح و روان افراد داریم، اعلام کرد: این امر یک مشکل بزرگ است. ما نباید فقط از ارگانها و دستگاههای دولتی انتظار انجام کار قرآنی را داشته باشیم چراکه آنها کارهای روتین خود را انجام میدهند.
آموزش، مسابقات قرآنی را کیفی میکند
این استاد قرآن با اشاره به اهمیت و ضرورت آموزش قرآن گفت: آسیب ما در بخش آموزش بیشتر از مسابقات است. البته من به هیچ عنوان مخالف مسابقات قرآن نیستم و اعتقاد من این نیست که مسابقات را فدای آموزش کنیم اما آموزش اگر در کنار مسابقه باشد آن مسابقه کیفی میشود.
وی افزود: برای برگزاری یک مسابقه در سال آینده باید از همین امروز کار آموزش را شروع کرد و این امر موجب کیفیتر شدن مسابقه و بالا رفتن سطح برگزاری مسابقات قرآن خواهد شد.
یاریگل بیان کرد: اگر در رأس ادارات فرهنگی، قرآنی و دانشگاهها یک فرد قرآنی و دلسوز قرآن پیدا شود؛ آن مجموعه کار قرآنیش حرکت رو به رشدی خواهد داشت چراکه نوک قله خیلی حائز اهمیت است.
وی گفت: کدام رهبر انقلاب در جوامع اسلامی چهار ساعت در کنار قرآنیان حضور داشته؟ مقام معظم رهبری بسیار به مسئولان در مورد قرآن سفارش میکنند ولی با وجود این تاکیدات، از مسئولان اقدام مناسبی نمیبینیم.
وی افزود: اگر در یک استان مسئولان ارشاد، اوقاف و تبلیغات اسلامی پای کار بیایند و هر کدام یک گوشه از کار را بگیرند کارهایی در استان صورت میگیرد که هیچوقت فکرش را هم نمیکردیم؛ هم از لحاظ آموزشی و هم از لحاظ مسابقه و تبلیغات.
مسابقات قرآن؛ داروی شفابخش روح و روان
اسماعیل عاکفی هم در ادامه این نشست گفت: هر رقابتی میتواند اثرات منفی داشته باشد اما در مسابقات قرآن این اثرات منفی آنقدر کم است که به چشم نمیآید چراکه مسابقات قرآن یک داروی شفابخش برای روح و روان افراد است.
وی افزود: همانگونه که یک دارو برای مریض ممکن است اثرات جانبی داشته باشد، مسابقات هم این اثرات را دارد لذا باید گفت الان جای این نیست که در مورد این اثرات صحبت کرد.
عاکفی بیان کرد: همانگونه که برای برگزاری یک مسابقه فوتبال باید ۵۰ باشگاه را داشته باشید تا بتوان یک لیگ برگزار کرد برای مسابقات قرآنی نیز لازم است که دورههای آموزشی متعددی برگزار شود تا بتوان قاریان و حافظان توانمندی برای مسابقات قرآن تربیت کرد.
وی با اعلام اینکه برای برنامههای قرآنی باید هزینه شود، افزود: در این راستا آموزش را باید جدی بگیرید و اگر نیاز است از اساتید کشوری دعوت کنید و جلسات آموزشی را برای علاقمندان برگزار کنیم.
این استاد قرآن عنوان کرد: اگر این کار صورت گیرد بعد از چهار سال نتایج مثبت آن را شاهد خواهید بود و در کردستانی که اکثر آن اهل سنت هستند از اساتید تشیع بهره گرفته و رشد پیدا کردهاند و این خود محور اصلی وحدت را میرساند و تعداد مرتلان و حافظان قرآن افزایش پیدا میکند.
قهرمانپروری؛ یکی از نکات مثبت مسابقات قرآن
عاکفی با اشاره به اینکه به نقاط مثبت مسابقات قرآن باید بیشتر بپردازیم، افزود: یکی از این نکات مثبت قهرمانپروری قرآنی است و افزایش سطح آموزشهای قرآنی و زمینهساز آشنایی قاریان برتر استانی و کشور از دیگر نکات مثبت مسابقات قرآن است.
برقعی یکی دیگر از اساتید قرآن در مباحث پایانی میزگرد گفت: یکی از مباحث مهم در مسابقات قرآن این است که افراد قبل از شرکت در آزمون تعیین سطح شوند که این امر موجب ارتقای کیفی مسابقات میشود.
وی با اشاره به اینکه با حضور در استان کردستان به این حقیقت رسیدیم که جوانان ما تشنه آموزش هستند و از ما در مورد زمان و مکان برگزاری کلاسهای قرآنیمان میپرسیدند و این نشاندهنده جای خالی آموزش قرآن در استان است.
برقعی نبود دورههای آموزشی را یکی از نقاط ضعف استان کردستان دانست و بیان کرد: استان کردستان دارای استعدادهای نهفته بسیاری در زمینه قرآنی است که باید در بخش آموزش بر روی این استعدادها کار شود.